Jesteśmy świadkami rewolucji w medycynie - dzięki nowym lekom możemy wyleczyć prawie 100% chorych na groźne schorzenie, jakim jest wirusowe zapalenie wątroby typu C (WZW C) – ogłosili naukowcy na kongresie Europejskiego Towarzystwa Badań nad Wątrobą (EASL). Odbywał się on w dniach 9-13 kwietnia w Londynie.
Eksperci podkreślali też, że nowe kombinacje leków są bardzo dobrze tolerowane przez chorych, pod względem działań niepożądanych niewiele różnią się od placebo i przeważnie można je stosować przez trzy miesiące zamiast przez cały rok.
- Po 25 latach od wykrycia wirusa HCV, który wywołuje WZW C, znaleźliśmy się w szczególnym momencie, gdyż możemy wyleczyć tę przewlekłą infekcję wirusową u większości pacjentów – powiedział podczas konferencji prasowej prof. Michael Manns z Medizinische Hohschule w Hanowerze. Jak zaznaczył, WZW C jest pierwszą przewlekłą infekcją wirusową, którą można dziś całkowicie wyleczyć i to odróżnia ją od wirusowego zapalenia wątroby typu B (WZW B) czy zakażenia HIV, gdyż pacjenci z tymi schorzeniami muszą brać leki już do końca życia.
Eksperci podkreślali, że wyleczenie z WZW C jest niezwykle ważne, ponieważ w ciągu najbliższych lat nie ma nadziei na szczepionkę, chroniącą przed infekcją HCV. Wirus ten przenosi się przez bezpośredni kontakt z zakażoną krwią i produktami krwiopochodnymi. WZW C rozwija się skrycie przez 20-30 lat i może doprowadzić do rozwoju marskości wątroby oraz raka wątrobowokomórkowego. Obok WZW B stanowi ono główną przyczynę raka wątroby na świecie, a w krajach rozwiniętych - główną przyczynę przeszczepów wątroby, zaznaczył prof. Manns.
Prof. Ola Weiland z Karolinska University Hospital w Sztokholmie przypomniał, że jeszcze 3-4 lata temu, stosując standardową terapię, można było uzyskać wyleczenie tylko u ok. 40-50 proc. pacjentów zakażonych HCV o tzw. genotypie 1 (genotyp to inaczej charakterystyczny zestaw genów – PAP). Jest on najbardziej rozpowszechniony na świecie (w Polsce stwierdza się go u ok. 80 proc. chorych na WZW C) i stwarza trudności terapeutyczne - zwłaszcza genotyp 1a. Standardowa terapia polega na stosowaniu przez co najmniej 48 tygodni (tj. około roku) pegylowanego interferonu alfa (PegIFN alfa) w iniekcjach razem z doustnym lekiem przeciwwirusowym o nazwie rybawiryna. Gdy 2-3 lata temu dołączono do niej inhibitory proteazy I generacji skuteczność leczenia wzrosła do ok. 70 proc.
Na konferencji prasowej prof. Weiland przedstawił wyniki badania o nazwie SAPPHIRE-I wśród ponad 600 pacjentów z WZW C, którzy nigdy wcześniej nie byli leczeni. Okazało się, że stosując u nich tylko przez 12 tygodni nową kombinację doustnych leków działających bezpośrednio na wirusa (tzw. DAA – direct acting antivirals), w połączeniu z rybawiryną udało się wyeliminować wirusa u ok. 96 proc. chorych.
W skład eksperymentalnej kombinacji wchodzą leki działające na trzy różne etapy powielania się wirusa w komórkach wątroby: inhibitory proteazy - ABT-450 oraz ritonawir, inhibitor kompleksu replikacyjnego wirusa NS5A o nazwie ombitaswir oraz nienukleozydowy inhibitor polimerazy – dasabuwir.
Jeszcze więcej emocji wśród naukowców wzbudziły wyniki badania SAPPHIRE-II, którym objęto blisko 400 chorych na WZW C. Byli to pacjenci, u których nie zadziałało wcześniejsze standardowe leczenie z użyciem PegIFN alfa i rybawiryny. Połowa z nich nigdy nie zareagowała na terapię. Prof. Stefan Zeuzem z Uniwersytetu Goethego we Frankfurcie przypomniał, że dzięki dołączeniu inhibitora proteazy do standardowej terapii można wyleczyć ok. 30 proc. z nich. Natomiast zastosowanie nowej kombinacji doustnych leków przeciwwirusowych razem z rybawiryną dało wyleczenie u 95 proc. pacjentów.
Ta sama kombinacja leków w badaniu TURQUOISE–II przyczyniła się do wyleczenia ponad 90 proc. (92 proc. po 12 tygodniach terapii i 96 proc. po 24 tygodniach) pacjentów z WZW C i wyrównaną marskością wątroby (to stadium marskości, w którym mimo znacznego zwłóknienia wątroby nie ma jeszcze specyficznych objawów utrudniających pacjentowi życie). „Jest to szczególnie trudna w leczeniu populacja. Gdy u nich wyleczymy infekcję, to mamy szansę uniknąć tak poważnych powikłań, jak rozwój raka wątrobowokomórkowego” – podkreślił prof. Stanislas Pol z L’Universite Paris Descartes w Paryżu. Zaznaczył, że obecnie 25 proc. chorych na WZW C ma marskość wątroby, ale liczba ta znacznie wzrośnie w ciągu najbliższej dekady.
W badaniu TURQUOISE–II udział wzięło 380 chorych z wyrównaną marskością. „Badanie to dowiodło, że u większości tych najbardziej obciążonych pacjentów nowa terapia działa już po 12 tygodniach i co ważne jest bardzo dobrze tolerowana” – ocenił prof. Fred Poordad z Texas Liver Institute w San Antonio (USA).
Eksperci zwracali uwagę na to, że nowe kombinacje doustnych leków są dla pacjentów wygodniejsze w stosowaniu i mają mało działań niepożądanych – często niewiele różnią się pod tym względem od placebo. „Moi pacjenci, którzy otrzymywali leki narzekali, że pewnie biorą placebo, mieli bowiem tak mało działań niepożądanych” – powiedział prof. Peter Ferenci z Uniwersytetu Medycznego w Wiedniu.
Za ogromną zaletę nowych leków prof. Graham Foster z Queen Mary Hospital przy University of London uznał to, że pozwalają one wyeliminować z terapii podawany w iniekcjach i ciężko tolerowany przez chorych PegIFN alfa. Lek ten wywołuje m.in. objawy grypopodobne, złe samopoczucie i depresję. „Dzięki nowym lekom pacjenci nie będą musieli brać długich zwolnień z pracy czy konsultować się z psychiatrą z powodu depresji” – wymieniał ekspert.
Obecnie testowane są również nowe metody leczenia, które pozwalają wyeliminować z terapii rybawirynę. Do najpoważniejszych działań niepożądanych tego leku zalicza się anemię i zmęczenie, a także suchy kaszel utrudniający spanie. W Londynie zaprezentowano wyniki badania PEARL-III, które wykazało, że u pacjentów zakażonych HCV o genotypie 1b nowa kombinacja doustnych leków bezpośrednio działających na wirusa zastosowana bez rybawiryny prowadzi do wyleczenia 99 proc. chorych. Taki sam odsetek uzyskano w grupie, w której podawano nowe leki z rybawiryną.
„Teoretycznie, jeżeli zdiagnozujemy pacjentów z WZW C i będziemy leczyć ich prawidłowo, to mamy szansę na poziomie populacji wyeliminować wirusa u 89-99 proc. z nich” – podsumował w rozmowie z PAP prof. Zeuzem. Dodał, że obecnie testuje się również kombinacje innych leków, które są skuteczne u pacjentów nie tylko z genotypem 1 wirusa, ale też innymi genotypami.
Na przykład dopuszczony do obrotu w styczniu 2014 r. na terenie Unii Europejskiej sofosbuwir działa u pacjentów zakażonych HCV o genotypach od 1 do 6. Innym lekiem, który przechodzi przyspieszoną procedurę rejestracyjną w Europejskiej Agencji Leków jest daklatazwir, który działa u pacjentów z genotypem 1-4.
Prof. Zeuzem zwrócił uwagę, że obecnie największym wyzwaniem dla lekarzy zajmujących się leczeniem WZW C jest poprawa wykrywania przewlekłego zakażenia HCV. Większość chorych na świecie nie jest bowiem świadoma tego, że wirus od wielu lat skrycie niszczy ich wątrobę.
EASL ocenia, że globalnie na WZW C cierpi ok. 160 mln ludzi. W Polsce liczba ta jest szacowana na ok. 230 tys., przy czym choroba została wykryta tylko u 55 tys. z nich.
Eksperci obecni na kongresie podkreślali również, że ważnym problemem, który może znacznie utrudnić dostęp pacjentów z wielu krajów do nowych skutecznych metod leczenia są ich bardzo wysokie ceny.
