×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Uchyłki jelita grubego


Aktualizacja: lek. Piotr Kudłacz

Co to jest i jakie są przyczyny?

Uchyłki mają postać cienkościennych „woreczków” o średnicy około 1 cm, uwypuklających się na zewnątrz głównej części jelita grubego, nazywanej okrężnicą (zob. ryc.). Liczba uchyłków waha się od kilku do kilkudziesięciu. Powstają u osób dorosłych po wielu latach spożywania diety ubogoresztkowej, typowej dla współczesnych zwyczajów żywieniowych (zob. Najczęstsze błędy żywieniowe – czego trzeba unikać?, Zasady zdrowego żywienia, Błonnik pokarmowy - przyp. red.). Pokarm tego rodzaju słabo wypełnia jelito, zwiększa w nim ciśnienie i powoduje pogrubienie ściany jelita.

Uchyłki nabyte uważane są za chorobę cywilizacyjną. Pewne znaczenie w ich rozwoju mogą mieć także czynniki genetyczne.

Uchyłki jelita grubego
Ryc. 1 Uchyłki jelita grubego

Jak często występują?

Uchyłki jelita grubego należą do najczęstszych chorób przewodu pokarmowego. Częstość ich występowania zwiększa się z wiekiem aż do 50% po 60. roku życia.

Jak się objawiają?

U około 60% osób z uchyłkami nie stwierdza się żadnych objawów chorobowych (uchyłkowatość bezobjawowa). Uchyłki wykrywa się u nich przypadkowo, np. w trakcie kolonoskopii. Na pozostałe przypadki składają się pacjenci z objawową chorobą uchyłkową (20–30%) oraz pacjenci z powikłaniami (5–10%).

Choroba uchyłkowa okrężnicy objawia się:

Niekiedy występują krótkotrwałe epizody zatrzymania stolca i gazów.

Zapalenie uchyłków przebiega dodatkowo z gorączką i bolesnym guzem w lewej dolnej części brzucha.

Inne powikłania to:

Odrębnym powikłaniem niezwiązanym z zapaleniem jest krwawienie z uchyłków, objawiające się obecnością krwi w stolcu albo wypróżnieniami czystą krwią lub skrzepami.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów?

Nawracające bóle, zwłaszcza w lewej połowie brzucha, połączone ze wzdęciem i zaparciem stolca, wymagają wizyty u lekarza, który pokieruje badaniami potwierdzającymi rozpoznanie choroby uchyłkowej okrężnicy.

Cięższe objawy – silne bóle brzucha, gorączka oraz zatrzymanie wypróżnień i gazów – wymagają na ogół pilnej konsultacji chirurgicznej.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie?

Uchyłkowatość okrężnicy rozpoznaje się przypadkowo podczas kolonoskopii, w tomografii komputerowej jamy brzusznej i miednicy mniejszej lub podczas wlewu kontrastowego doodbytniczego. Uchyłki można niekiedy uwidocznić także za pomocą ultrasonografii (USG) jamy brzusznej.

W przypadku podejrzenia zapalenia uchyłków najważniejszym badaniem jest tomografia komputerowa jamy brzusznej i miednicy mniejszej. Ultrasonografia jamy brzusznej (USG) może potwierdzić obecność powikłań, takich jak ropień. Kolonoskopia jest przeciwwskazana u osób z objawami zapalenia uchyłków. Na zapalenie wskazywać mogą także wyniki prostych badań krwi – przyspieszone OB, zwiększenie stężenia CRP i zwiększenie liczby krwinek białych.

Uchyłki jelita grubego
Ryc. 2 Uchyłki jelita grubego (zdjęcie z badania endoskopowego)

Jakie są sposoby leczenia?

Niepowikłaną chorobę uchyłkową leczy się ambulatoryjnie za pomocą leków rozkurczowych i przeciwbólowych (paracetamol).
Zapalenie uchyłków można leczyć ambulatoryjnie – zaleca się dietę płynną lub ubogoresztkową oraz leki jak w niepowikłanej chorobie uchyłkowej. Niekiedy lekarz może zalecić antybiotykoterapię doustną.

W ciężkich lub powikłanych przypadkach zapalenia uchyłków konieczna jest hospitalizacja, dieta ścisła oraz antybiotykoterapia dożylna.

Inne powikłania – ropień śródbrzuszny, przedziurawienie jelita i przetoka między pętlami jelit – wymagają leczenia operacyjnego (często w trybie ostrym). Wskazaniem do operacji może być nawracające zapalenie uchyłków bez dodatkowych powikłań, ale taki sposób leczenia tego stanu wykorzystuje się dość rzadko.

Większość krwotoków (80%) z uchyłków zatrzymuje się samoistnie. U wielu chorych konieczne jest przetoczenie krwi, pilna kolonoskopia połączona z zabiegiem tamowania krwawienia lub niekiedy operacja.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Leczeniem zachowawczym nie można usunąć uchyłków okrężnicy. Nawet operacja polegająca na usunięciu fragmentu okrężnicy z uchyłkami nie zawsze oznacza wyleczenie, ponieważ inne uchyłki pozostają lub tworzą się nowe w pozostałych odcinkach jelita grubego.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

U chorych z uchyłkami jelita grubego konieczna jest okresowa kontrola i nadzór lekarski. Warunkiem powodzenia w leczeniu najczęściej występującej niepowikłanej choroby uchyłkowej jest stałe przyjmowanie błonnika, unikanie zaparć, przyjmowanie dużej ilości płynów. Ważne jest także utrzymanie regularnej aktywności fizycznej i prawidłowej masy ciała.

Co zrobić, aby uniknąć zachorowania?

Jedynym, ale niepotwierdzonym, sposobem zapobiegania rozwojowi uchyłków okrężnicy jest spożywanie od dzieciństwa diety bogatoresztkowej (ciemne gatunki chleba, warzywa i owoce). Ten rodzaj pożywienia może zapobiec również części powikłań choroby uchyłkowej (zob. Błonnik pokarmowy – przyp. red.).

Uchyłki jelita grubego w pytaniach i odpowiedziach

Czy choroba uchyłkowa jest groźna?

Większość osób z uchyłkami jelita grubego nie ma żadnych objawów. U osób z objawami leczenie jest zwykle proste i skuteczne. Zagrożenie stanowią powikłania, takie jak zapalenie uchyłków, a zwłaszcza ropień śródbrzuszny, niedrożność, przedziurawienie i krwotok jelitowy. U osób starszych, obciążonych innymi chorobami, powikłania te są stanami zagrażającymi życiu.

Czy leczenie może skutkować zniknięciem uchyłków?

Uchyłki jelita grubego są trwałymi zmianami strukturalnymi, nieusuwalnymi za pomocą diety lub leków. Jedynie operacja może zmniejszyć liczbę uchyłków, aczkolwiek część z nich pozostaje albo tworzą się nowe.

Czy ziarniste pokarmy (pestki) zwiększają ryzyko wystąpienia powikłań choroby uchyłkowej?

Nie ma dowodów, aby pestki i ziarna zboża lub kukurydzy zwiększały częstość występowania powikłań choroby uchyłkowej. Dokładniejsze badania dotyczyły zapalenia, przedziurawienia i krwawienia z uchyłków.

Czy uchyłki stanowią przeciwwskazanie do kolonoskopii?

Samo występowanie uchyłków nie jest przeciwwskazaniem do kolonoskopii. Jedynym ograniczeniem jest zapalenie uchyłków, ale po jego ustąpieniu (po około 6–8 tyg.) kolonoskopię można wykonać i należy to zrobić.

Jakie znaczenie mają probiotyki w leczeniu choroby uchyłkowej?

Rola probiotyków w chorobie uchyłkowej jest dyskusyjna. Probiotyki mogą wywołać poprawę objawową u części chorych z uchyłkami, ale mają znaczenie pomocnicze i nie można ich traktować jako zasadniczy lub jedyny sposób leczenia.

28.07.2021
Zobacz także
  • Ból brzucha: skąd się bierze i w jakich przypadkach należy się zgłosić do lekarza
  • Wzdęcia – czym są, co je powoduje, kiedy zgłosić się do lekarza i jakie są domowe sposoby na wzdęcia brzucha?
  • Krwawienie z odbytu
Wybrane treści dla Ciebie
  • Nowotwory jelita cienkiego (łagodne i złośliwe)
  • Zespół jelita drażliwego
  • Mikroskopowe zapalenie jelita grubego
  • Przewlekłe niedokrwienie jelit
  • Rak jelita cienkiego i inne złośliwe nowotwory jelita cienkiego
  • Polipy jelita cienkiego – objawy, czy są groźne, leczenie
  • Ostre niedokrwienie jelit
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta