×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Zakażenie Clostridioides difficile


Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Zakażenie Clostridioides difficile objawia się biegunką o różnym nasileniu. Czynnikiem ryzyka zakażenia jest antybiotykoterapia, zwłaszcza długotrwała i stosowanie kilku różnych antybiotyków. Przebieg choroby może być łagodny lub ciężki i wymagać leczenia w szpitalu.

Co to jest zakażenie Clostridioides difficile (C. difficile) i jakie są przyczyny?

Clostridioides difficile to beztlenowa bakteria, która w sprzyjających warunkach wywołuje zapalenie (uszkodzenie) jelita grubego. Zakażenie szerzy się drogą pokarmową i dotyczy przede wszystkim osób w starszym wieku, przebywających w szpitalach i domach opieki.

Zakażenie Clostridioides difficile (do 2016 r. Clostridium difficile) objawia się biegunką o różnym nasileniu.

Rzekomobłoniaste zapalenie jelit (RZJ), jedna z cięższych form zakażenia C. difficile, jest ostrą chorobą biegunkową, cechującą się występowaniem szarożółtych tarczek (błon rzekomych) na powierzchni błony śluzowej jelita grubego.

Przyczyną choroby są toksyny A i B wytwarzane przez C. difficile, nadmiernie rozmnażające się w jelicie w wyniku zaburzenia równowagi flory bakteryjnej spowodowanej najczęściej stosowaniem (z różnych powodów) antybiotyków o szerokim spektrum działania przeciwbakteryjnego.

Główne czynniki ryzyka zakażenia Clostridioides difficile (C. difficile):

  1. aktualna lub niedawna (do 2 mies.) antybiotykoterapia – ryzyko zwiększa się wraz z liczbą stosowanych antybiotyków oraz czasem trwania antybiotykoterapii
  2. hospitalizacja (ryzyko wzrasta z czasem pobytu w szpitalu) lub pobyt w ośrodku medycznej opieki długoterminowej
  3. wiek (ryzyko wzrasta z wiekiem)
  4. poważne choroby współistniejące (zwłaszcza liczne), w tym stany upośledzonej odporności związane z immunosupresją lub chemioterapią
  5. stosowanie leków zmniejszających wydzielanie kwasu solnego w żołądku (inhibitorów pompy protonowej lub antagonistów receptora H2)
  6. zabiegi chirurgiczne w obrębie jamy brzusznej
  7. utrzymywanie zgłębnika nosowo-żołądkowego

Ryzyko rozwoju zakażenia jest największe w czasie antybiotykoterapii i stopniowo maleje od 1. do 3. mies. po jej zakończeniu (u większości chorych objawy występują w 1. tyg. antybiotykoterapii).

Jak można się zakazić Clostridioides difficile?

Clostridioides difficile występuje w ziemi i środowisku zewnętrznym (zwłaszcza w szpitalach, domach medycznej opieki długoterminowej, żłobkach) oraz u nosicieli, czyli osób, które są zakażone, ale nie mają objawów choroby (2–4% dorosłych, częściej osoby w podeszłym wieku; do 50% noworodków i niemowląt) i chorych. Do zakażenia dochodzi drogą pokarmową przez połknięcie spór C. difficile przy niedostatecznej higienie.

Okres wylęgania trwa 2–3 dni, może być dłuższy (>7 dni). Chory może zakażać innych przez okres choroby i bezobjawowego wydalania C. difficile w stolcu (nosicielstwo).

Jak często występuje zakażenie Clostridioides difficile (C. difficile)?

W Polsce w 2020 r. zarejestrowano 10 047 zakażeń wywołanych przez C. difficile (zapadalność 26,2/100 000).

Zakażenie Clostridioides difficile (C. difficile) - objawy

Głównym objawem jest biegunka o różnym nasileniu, od nielicznych luźnych stolców do 30 wodnistych wypróżnień na dobę. Rzadko występuje domieszka krwi w kale.

Ponadto występują ból brzucha i gorączka. W cięższych przypadkach mogą pojawić się odwodnienie, wstrząs, obrzęki.

U wielu chorych przebieg poantybiotykowego zapalenia jelit jest jednak łagodny, z samoistnym ustąpieniem biegunki w ciągu 5–10 dni po przerwaniu antybiotykoterapii odpowiedzialnej za rozwój zakażenia. U 20–25% chorych występują nawroty zapalenia.

W najcięższych przypadkach może wystąpić przebieg piorunujący ze wstrząsem, niedrożnością jelit i rozdęciem okrężnicy. Może na to wskazywać malejąca liczba wypróżnień przy narastaniu wzdęcia i bólu brzucha. Takie objawy wskazują nawet na zagrożenie życia.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

W przypadku wystąpienia objawów należy zgłosić się do lekarza.

Clostridioides difficile (C. difficile) – badania

Najważniejszymi badaniami potwierdzającymi zakażenie Clostridioides difficile są badania stolca w kierunku obecności tych bakterii i ich toksyn (substancji wytwarzanych przez bakterie, uszkadzających jelito grube). W części przypadków wykonuje się badanie kolonoskopowe jelita grubego połączone z pobraniem wycinków do badania mikroskopowego.

Ponadto lekarz może zlecić badania laboratoryjne krwi (morfologia, elektrolity, albumina), a w niektórych przypadkach także RTG przeglądowe jamy brzusznej, które umożliwia rozpoznanie ostrego rozdęcia okrężnicy, które może być powikłaniem zakażenia Clostridioides difficile.

Leczenie zakażenia Clostridioides difficile (C. difficile)

Leczenie jest uzależnione od postaci choroby.

W postaci lżejszej lekarz zaleci odstawienie antybiotyku, który jest domniemaną przyczyną choroby. Jeśli leczenie pierwotnego zakażenia jest konieczne (choroby, na którą został zaordynowany antybiotyk), można zmienić lek na inny skuteczny, przy którym ryzyko wystąpienia rzekomobłoniastego zapalenia jelit jest mniejsze.

W postaci cięższej konieczna jest hospitalizacja. W leczeniu stosuje się antybiotyki oraz wyrównuje zaburzenia spowodowane przez zakażenie C. difficile (np. elektrolitowe).

U chorych z rozszerzeniem jelita grubego i niedrożnością konieczne jest leczenie chirurgiczne.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

W większości przypadków trwałe wyleczenie jest możliwe. W przypadku nawrotów także możliwe jest skuteczne leczenie.

Co robić, aby uniknąć zachorowania?

Nie ma specyficznej metody uniknięcia zakażenia Clostridioides difficile. Do metod zmniejszających prawdopodobieństwo zachorowania należą:

  1. Unikanie niepotrzebnego stosowania antybiotyków
  2. Częste mycie rąk i używanie jednorazowych rękawiczek przez personel szpitalny i personel domów opieki zajmujący się obłożnie chorymi
  3. Izolacja chorych zakażonych Clostridioides difficile.

Zakażenie Clostridioides difficile (C. difficile) w pytaniach i odpowiedziach

Czy zakażenie Clostridioides difficile jest groźne dla życia?

Zakażenie Clostridioides difficile może wywołać groźne dla życia ciężkie zapalenie jelita grubego z jego rozdęciem i niedrożnością. Najbardziej zagrożone są osoby w podeszłym wieku, unieruchomione w łóżku oraz chorzy przyjmujący leki immunosupresyjne i przeciwnowotworowe.

Czy stosowanie leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku sprzyja zakażeniom Clostridioides difficile?

Ostatnie badania wskazują, że tak jest w istocie.

Czy badanie kolonoskopowe przy podejrzeniu zakażenia Clostridioides difficile jest konieczne?

Kolonoskopia nie służy do rozpoznawania zakażenia Clostridioides difficile i nie wykonuje się jej rutynowo u chorych z podejrzeniem zakażenia.

Czy można się zarazić Clostridioides difficile bezpośrednio od chorych? Jak się ustrzec?

Niewątpliwie tak. Bakterie przenoszą się od człowieka do człowieka, a także w postaci przetrwalnikowej (spory) za pośrednictwem przedmiotów z otoczenia chorego. Najlepszym sposobem zapobiegania zakażeniu jest używanie rękawiczek i mycie rąk po każdej styczności z chorym. Przedmioty powinny być odkażane środkami zawierającymi chlor.

01.12.2021
Zobacz także
  • Ból brzucha: skąd się bierze i w jakich przypadkach należy się zgłosić do lekarza
  • Wzdęcia – czym są, co je powoduje, kiedy zgłosić się do lekarza i jakie są domowe sposoby na wzdęcia brzucha?
  • Biegunka
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zakażenia pałeczką ropy błękitnej
  • Bakteryjne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
  • Borelioza z Lyme
  • Nokardioza
  • Zakażenia meningokokowe, sepsa meningokokowa
  • Nosacizna
  • Zespół rozrostu bakteryjnego
  • Jersinioza
  • Leptospiroza
  • Róża
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta