×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka

dr n. med. Magdalena Przybylska-Feluś

Co to jest autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka?

Autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka (autoimmune metaplastic atrophic gastritis – AMAG) to przewlekły proces zapalny błony śluzowej żołądka, w efekcie którego dochodzi do zaniku błony śluzowej tego narządu.

Uogólniając, termin „autoimmunologiczny” oznacza nieprawidłowe działanie układu odpornościowego – we krwi pacjenta krążą przeciwciała przeciwko własnym komórkom i tkankom.

AMAG wiąże się z obecnością przeciwciał skierowanych przeciwko komórkom okładzinowym żołądka (komórki te są odpowiedzialne m.in. za produkcję kwasu solnego i czynnika wewnętrznego koniecznego do wchłaniania witaminy B12 w jelicie krętym) i/lub czynnikowi wewnętrznemu (Castle’a).

Autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka, według szacunkowych danych, występuje u około 2–20% osób powyżej 50. rż.

Przyczyny autoimmunologicznego zapalenia żołądka pozostają niejasne. Wskazuje się na pewną predyspozycję genetyczną. Dodatkowo u osób z chorobami autoimmunologicznymi istnieje większa skłonność do współwystępowania innych przeciwciał i chorób, dlatego autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka może współwystępować z innymi chorobami, jak np. cukrzycą typu 1, zapaleniem tarczycy typu Hashimoto, zespołem Sjögrena itd.

Zmiany typowe dla autoimmunologicznego zapalenia żołądka zlokalizowane są w trzonie żołądka, w niewielkim stopniu w części odźwiernikowej (czyli w okolicy przejścia pomiędzy żołądkiem a dwunastnicą) i są to liczne polipy rzekome w obrębie trzonu i sklepienia żołądka; później zmniejszone fałdy żołądkowe lub ich brak, cienka, zanikowa błona śluzowa, z prześwitującymi naczyniami krwionośnymi. W badaniu mikroskopowym błony śluzowej żołądka obecne są nacieki zapalne.

Jakie są objawy autoimmunologicznego metaplastycznego zapalenia błony śluzowej żołądka?

AMAG wiąże się z obecnością przeciwciał skierowanych przeciwko komórkom okładzinowym żołądka (komórki te są odpowiedzialne m.in. za produkcję kwasu solnego i czynnika wewnętrznego koniecznego do wchłaniania witaminy B12 w jelicie krętym) i/lub czynnikowi wewnętrznemu (Castle’a).

Objawy anemii początkowo są niespecyficzne, czyli mogą występować w przebiegu wielu różnych chorób. Objawy wynikające z niedokrwistości to między innymi bladość (w niedokrwistości z niedoboru witaminy B12 skóra ma lekko żółtawy kolor, sprawia wrażenie woskowej). Pozostałe objawy to łatwa męczliwość, osłabienie, senność czy gorsza koncentracja. Niedokrwistość (niezależnie od przyczyny) może prowadzić do uczucia szybkiej akcji serca, a w cięższych przypadkach duszności.

Inne objawy, które mogą występować w niedoborze witaminy B12 i tym samym w AMAG to zaburzenia w odczuwaniu smaku, pieczenie języka, objawy dyspeptyczne (nudności, uczucie pełności, dyskomfortu w jamie brzusznej). U około połowy osób z niedokrwistością z niedoboru witaminy B12 obserwuje się zmniejszenie masy ciała.

Witamina B12 jest bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego, dlatego jej niedobory prowadzą do objawów ze strony tego układu. Niedobór tej witaminy powoduje m.in. uczucie drętwienia kończyn, kłucia w obrębie palców, osłabienie siły mięśniowej, w cięższych przypadkach dochodzi do zaburzeń widzenia. W badaniu fizykalnym lekarz może stwierdzić osłabienie odruchów nerwowych.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów autoimmunologicznego metaplastycznego zapalenia błony śluzowej żołądka?

Objawy występujące w przebiegu autoimmunologicznego metaplastycznego zapalenia błony śluzowej żołądka oraz rozwijających się wtórnie do niego niedoborów witaminy B12 są niespecyficzne.

Uporczywe objawy dyspeptyczne (nudności, wymioty, odbijania, uczucie ciężkości, dyskomfortu czy bólu w jamie brzusznej) wymagają zgłoszenia się do lekarza pierwszego kontaktu w celu rozszerzenia diagnostyki.

Stwierdzenie niedokrwistości (niezależnie od jej rodzaju) wymaga wyjaśnienia jej przyczyn. Nagłe pojawienie się objawów neurologicznych (np. brak czucia w kończynie, trudności z poruszaniem, asymetria ruchów, niedowłady, zanik widzenia td..) wymaga pilnej konsultacji medycznej.

W jaki sposób lekarz ustala rozpoznanie autoimmunologicznego metaplastycznego zapalenia błony śluzowej żołądka?

Autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka rozpoznaje się na podstawie stwierdzenia przeciwciał oraz zmian makroskopowych w endoskopii i mikroskopowych w wycinkach z błony śluzowej żołądka. Aby pobrać wycinki tkanki z żołądka, należy wykonać gastroskopię (badanie endoskopowe).

W przypadku występowania objawów neurologicznych i niedokrwistości makrocytarnej konieczne jest oznaczenie m.in. stężenia witaminy B12 we krwi.

U chorych na autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka stwierdza się w surowicy krwi przeciwciała przeciwko komórkom okładzinowym i/lub przeciwko czynnikowi wewnętrznemu bądź przeciwciała przeciwko kompleksowi czynnik wewnętrzny – witamina B12.

Jakie są metody leczenia autoimmunologicznego metaplastycznego zapalenia błony śluzowej żołądka?

Leczenie autoimmunologicznego zapalenia żołądka obejmuje dożywotnią pozajelitową (czyli niedoustną) suplementację witaminy B12 w przypadku stwierdzenia niedokrwistości. Niestety nie ma możliwości leczenia przyczynowego, gdyż stosowanie leków immunosupresyjnych, czyli tłumiących powstawanie przeciwciał przeciwko własnym tkankom, jest nieskuteczne.

Suplementacja witaminy B12 ma charakter objawowy.

Metody pomocnicze mają bardzo ograniczone znaczenie. Ze względu na niedobór czynnika wewnętrznego koniecznego do wchłaniania witaminy B12 w dalszych odcinkach przewodu pokarmowego postępowanie dietetyczne i doustne uzupełnianie witaminy B12 mija się z celem.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie autoimmunologicznego metaplastycznego zapalenia błony śluzowej żołądka?

Całkowite wyleczenie autoimmunologicznego zapalenia żołądka nie jest możliwe. Rozpoznanie wymaga okresowej oceny morfologii krwi, czasami stężenia witaminy B12 we krwi, a w przypadku stwierdzenia niedokrwistości konieczna jest suplementacja.

Autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka wiąże się z 3–5-krotnie większym ryzykiem rozwoju raka gruczołowego żołądka, dlatego konieczne jest regularne zgłaszanie się do kontroli lekarskiej.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia autoimmunologicznego metaplastycznego zapalenia błony śluzowej żołądka?

Leczenie jest bezterminowe, wymaga dożywotniej suplementacji witaminy B12.

Co robić, aby uniknąć zachorowania na autoimmunologiczne metaplastyczne zapalenie błony śluzowej żołądka?

Nie istnieją żadne metody profilaktyki.

dr n. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Specjalista chorób wewnętrznych, w trakcie specjalizacji z gastroenterologii
Absolwentka Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum, wieloletni pracownik Oddziału Klinicznego Gastroenterologii i Hepatologii Szpitala Uniwersyteckiego w Krakowie oraz Katedry Gastroenterologii i Hepatologii Uniwersytetu Jagiellońskiego Collegium Medicum. Członek Polskiego Towarzystwa Gastroenterologii. Autor i współautor publikacji o zasięgu krajowym i międzynarodowym.

Piśmiennictwo:

  • Pittman M.E. i wsp.: Autoimmune Metaplastic Atrophic Gastritis: Recognizing Precursor Lesions for Appropriate Patient Evaluation. Am. J. Surg. Pathol. 2015
  • Nehme F. i wsp.: Autoimmune metaplastic atrophic gastritis and association with neuroendocrine tumors of the stomach. Clin. J. Gastroenterol. 2020
  • Autoimmunologiczne metaplastyczne zanikowe zapalenie błony śluzowej żołądka (AMAG) https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.4.5.3.internetowe wydanie Interny Szczeklika
  • Niedokrwistość z niedoboru witaminy B12. https://www.mp.pl/interna/chapter/B16.II.15.1.4. internetowe wydanie Interny Szczeklika

16.05.2021
Zobacz także
  • Choroba Hashimoto - co to, objawy, badania, leczenie
  • Zapalenie błony śluzowej żołądka
Wybrane treści dla Ciebie
  • Choroba Ménétriera
  • Zapalenie żołądka wywołane przez H. pylori
  • Zapalenie błony śluzowej żołądka
  • Ostra gastropatia krwotoczna (nadżerkowa)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta