×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Markery wirusowego zapalenia wątroby: antygen HBs, antygen HCV, antygen HAV

lek. Kornel Gajewski
Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Markery wirusowego zapalenia wątroby (WZW) wskazują, czy dana osoba jest obecnie chora na WZW, czy przebyła je w przeszłości, mogą również świadczyć o odporności – po przechorowaniu lub szczepieniu. Oznacza się je we krwi. Najczęściej oznacza się antygen HBsAg, który świadczy o zakażeniu wirusem zapalenia wątroby typu B oraz przeciwciała anty-HBS, które mogą świadczyć o przechorowaniu WZW typu B lub szczepieniu, oznacza się również przeciwciała anty-HCV, które świadczą o zakażeniu (obecnie lub w przeszłości) wirusem zapalenia wątroby typu C.

Co to są markery wirusowego zapalenia wątroby?

Markery WZW to krążące we krwi białka (antygeny i przeciwciała) specyficzne dla wirusów powodujących zapalenie wątroby (wirusa HAV powodującego WZW typu A, wirusa HBV powodującego WZW typu B lub wirusa HCV powodującego WZW typu C). Najczęściej markery wykorzystywane są w diagnostyce WZW typu B, które jest najpowszechniej występującym zapaleniem wątroby spowodowanym przez wirusy.

Różne kombinacje markerów pozwalają na identyfikację zakażenia, orientacyjne określenie czasu trwania choroby, fazy rozwoju (ostrej lub przewlekłej) i poziomu zakaźności dla otoczenia. Markery serologiczne WZW mogą również dostarczyć informacji o skuteczności przeprowadzonych szczepień oraz czy dana osoba przebyła WZW nawet w odległej przeszłości.

Rodzaje markerów wirusowego zapalenia wątroby

W zależności od typu wirusa zapalenia wątroby (HAV, HBV, HCV) wyróżnia się następujące markery WZW:

Wirusowe zapalenie wątroby typu A – anty-HAV IgM, anty-HAV

  • przeciwciała anty-HAV klasy IgM – przeciwciała klasy IgM informują o ostrej fazie choroby (pojawiają się 18–41 dni od zakażenia wirusem, obecne we krwi do około 6 miesięcy) lub rzadziej o niedawnym szczepieniu
  • przeciwciała anty-HAV klasy IgG – przeciwciała są produkowane od około 3. tygodnia po zakażeniu, stopniowo zastępują przeciwciała klasy IgM, pozostają do końca życia. Przeciwciała anty-HAV klasy IgG informują o odporności na WZW typu A, którą nabywa się po przechorowaniu lub szczepieniu.

Wirusowe zapalenie wątroby typu B – HBsAg, anty-HBs, anty-HBc IgM, anty-HBc IgG, HBeAg, anty-HBe, HBV-DNA

  • HBsAg – antygen HBs, białko znajdujące się na powierzchni wirusa HBV– jego obecność we krwi świadczy o ostrym lub przewlekłym zakażeniu HBV, jest jednym z pierwszych markerów pojawiających się w surowicy (po około miesiącu), zazwyczaj jeszcze przed ujawnieniem się klinicznych oraz laboratoryjnych cech WZW, pojawia się po około tygodniu od zakażenia w ostrym zapaleniu wątroby typu B i zanika po około 5 miesiącach, natomiast w przewlekłym zapaleniu wątroby typu B utrzymuje się stale
  • przeciwciała anty-HBs – przeciwciało produkowane przez organizm w odpowiedzi na kontakt z antygenem HBs. Obecność przeciwciał anty-HBs we krwi świadczy o przebyciu zakażenia wirusem zapalenia wątroby typu B (niedawno lub w przeszłości) lub o szczepieniu przeciwko WZW typu B, przeciwciała anty-HBs pojawiają się w surowicy krwi jako ostatnie markery zakażenia HBV (po około 6 miesiącach od zakażenia)
  • przeciwciała anty-HBc IgM – przeciwciało przeciwko antygenowi rdzeniowemu klasy IgM, świadczy o niedawnej infekcji wirusem HBV (do około 6 miesięcy) i ostrej fazie zapalenia, jest jednym z pierwszych wykrywalnych markerów – po około 3 miesiącach od zakażenia, pojawia się wraz z objawami choroby
  • przeciwciała anty-HBc IgG – przeciwciało przeciwko antygenowi rdzeniowemu klasy IgG – obecne we krwi osób z aktywnym przewlekłym oraz przebytym zakażeniem wirusem HBV (nawet po wyzdrowieniu obecne jest przez całe życie); świadczy o odbyciu kontaktu z wirusem zapalenia wątroby typu B, oznaczane są zwykle w badaniu całkowitego stężenia anty-HBc
  • HBeAg – wydzielniczy antygen HBe – informuje o aktywnej replikacji wirusa, a wraz z tym – o dużej zakaźności chorego i dużym ryzyku transmisji HBV; ujawnia się we krwi wraz z antygenem HBs lub kilka dni po nim (zwykle po 6 tygodniach od momentu zakażenia), w czasie zdrowienia zanika najwcześniej, równolegle z HBV-DNA; utrzymujący się dłużej niż 3 miesiące antygen HBe może wskazywać na przejście zakażenia HBV w fazę przewlekłą
  • anty-HBe – przeciwciało przeciwko antygenowi HBe – najczęściej świadczy o wystąpieniu tzw. serokonwersji w układzie e (zmianie z obecności we krwi HBeAg na anty-HBe), która jest cechą korzystną rokowniczo – dochodzi do zahamowania replikacji HBV; ujawnia się we krwi najczęściej około 5 miesięcy od zakażenia
  • HBV-DNA – badanie przeprowadzone metodą PCR – umożliwia wykrycie obecności DNA (materiału genetycznego) wirusa HBV oraz określenie liczby jego cząstek (stanowi również marker aktywności replikacji wirusa); wykonywane jest jako badanie dodatkowe w celu monitorowania leczenia WZW typu B.

Wirusowe zapalenie wątroby typu C – anty-HCV, HCV-RNA

  • anty-HCV – obecność przeciwciała informuje o przebytym kontakcie z wirusem HCV, aktywnym ostrym, przewlekłym lub przebytym w przeszłości zakażeniu; wykrywane jest 4–10 tygodni od chwili zakażenia
  • HCV-RNA – badanie przeprowadzane metodą PCR, umożliwia wykrycie materiału genetycznego wirusa – kwasu rybonukleinowego (RNA), stanowi najczulszy test wykrywający zakażenie wirusem HCV, dodatni już 1–3 tygodnie od zakażenia; wykorzystywane jest także do monitorowania leczenia choroby.

Jakie są wskazania do badania markerów wirusowego zapalenia wątroby?

Najgroźniejsze typy WZW, tj. B i C, często przebiegają bezobjawowo i niekiedy ulegają samoistnemu wyleczeniu. Jednak w około 5% przypadków ostrego WZW typu B i blisko 80% przypadków WZW typu C zakażenia przechodzą w fazę przewlekłą, która po wielu latach może prowadzić do dysfunkcji wątroby – jej marskości, a nawet rozwoju raka.

Markery wirusowego zapalenia wątroby można kontrolować w następujących przypadkach:

  • podejrzenie ostrego WZW
  • poszerzona diagnostyka u osób z chorobami wątroby
  • podejrzenie zakażenia okołoporodowego
  • badanie przesiewowe u osób narażonych na ekspozycję zawodową na wirusy powodujące zapalenie wątroby, np. pracowników służby zdrowia
  • badanie przesiewowe u osób dializowanych
  • badanie przesiewowe w populacji ogólnej
  • badania epidemiologiczne
  • badanie przesiewowe u krwiodawców
  • inne badania przesiewowe i epidemiologiczne.

Jak przebiega badanie markerów wirusowego zapalenia wątroby?

Badanie markerów WZW wymaga jedynie pobrania od pacjenta krwi żylnej, zatem może być wykonane w praktycznie każdej przychodni. Osoba badana nie musi pozostawać na czczo. Próbka krwi przekazywana jest do laboratorium, w którym oznaczane są odpowiednie antygeny i przeciwciała. Na podstawie wyników i specyficznych wzorów serologicznych lekarz uzyskuje informacje na temat stanu zdrowia pacjenta.

Jakie są przeciwwskazania do badania markerów wirusowego zapalenia wątroby?

Nie ma przeciwwskazań do badania markerów WZW.

Jakie powikłania mogą wystąpić po badaniu markerów wirusowego zapalenia wątroby?

Oznaczenie markerów WZW nie wiąże się z żadnymi powikłaniami poza tymi, które mogą wystąpić w związku z wykonaniem nakłucia żyły do pobrania próbki krwi.

15.09.2023
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Rak wątroby (nowotwory złośliwe wątroby): rodzaje, objawy, leczenie i rokowanie
  • Szczepienie przeciwko WZW typu A
  • Szczepienie przeciwko WZW typu B
  • HBV i przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B
  • Ostre wirusowe zapalenie wątroby u dziecka
  • Żółtaczka wszczepienna - czy jest bardzo zaraźliwa
  • Ostre wirusowe zapalenie wątroby (WZW)
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta