Gastroskopia: wskazania, przygotowanie i przebieg badania

lek. Magdalena Wiercińska

Endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego (inaczej: panendoskopia lub gastroskopia) to badanie polegające na wprowadzeniu do żołądka endoskopu, czyli cienkiego giętkiego narzędzia, za pomocą którego lekarz może obejrzeć górny odcinek przewodu pokarmowego, pobrać wycinki do badania, a także w razie konieczności zastosować leczenie (np. zatamować krwawienie). Przygotowanie do gastroskopii jest łatwe – zazwyczaj wystarczy co najmniej przez 6 godzin nie jeść i co najmniej przez 4 godziny nie przyjmować płynów.

Gastroskopia – co to jest?

Gastroskopia to endoskopowe badanie górnego odcinka przewodu pokarmowego, w tym przełyku, żołądka, opuszki i części zstępującej dwunastnicy. Z tego powodu używa się również nazw „endoskopia górnego odcinka przewodu pokarmowego”, „ezofagoduodenoskopia” i „panendoskopia”.

Gastroskopia jest najskuteczniejszą metodą diagnostyczną górnego odcinka przewodu pokarmowego, pozwalającą na pobranie wycinków z błony śluzowej w celu oceny histopatologicznej badanych zmian. W trakcie gastroskopii można także sprawdzić obecność bakterii Helicobacter pylori w przewodzie pokarmowym, a także wykonać wiele zabiegów terapeutycznych, takich jak poszerzanie zwężeń przewodu pokarmowego, usuwanie polipów czy tamowanie krwawienia.

Wskazania do gastroskopii

Wskazaniem do gastroskopii diagnostycznej jest podejrzenie choroby górnego odcinka przewodu pokarmowego. Gastroskopia pozwala na jej rozpoznanie, ocenę stopnia zaawansowania, pobranie materiału do badania histopatologicznego czy mikrobiologicznego oraz ocenę skuteczności leczenia. Wskazaniem do badania jest także konieczność endoskopowego leczenia niektórych chorób górnego odcinka przewodu pokarmowego, wtedy mówimy o gastroskopii terapeutycznej.

Objawami, które mogą wskazywać na chorobę górnego odcinka przewodu pokarmowego, są m.in. zgaga i inne objawy refluksu żołądkowo-przełykowego (zwłaszcza problemy z przełykaniem), a także bóle w nadbrzuszu i dolegliwości dyspeptyczne (nudności, wymioty, pełność poposiłkowa, odbijanie). Objawy te stanowią wskazanie do gastroskopii zwłaszcza wtedy, gdy występują u osób po 45. roku życia i towarzyszą im objawy alarmowe, takie jak niewyjaśnione zmniejszenie masy ciała, trudności z połykaniem lub ból podczas przełykania, silny ból w górnej części brzucha pojawiający się nocą czy niedokrwistość.

Wskazaniem do gastroskopii są wszelkie objawy krwawienia z górnego odcinka przewodu pokarmowego (smoliste stolce, krwawe wymioty, niedokrwistość z niedoboru żelaza).

Gastroskopię wykonuje się również w diagnostyce celiakii, przed planowanymi zabiegami operacyjnymi lub u osób z dodatnim wywiadem rodzinnym w kierunku chorób nowotworowych górnego odcinka przewodu pokarmowego.

Gastroskopię terapeutyczną wykonuje się między innymi w trybie pilnym u osób z krwawieniem z górnego odcinka przewodu pokarmowego (żeby zatamować krwawienie), a także w leczeniu żylaków przełyku lub celem usunięcia ciała obcego z przełyku.

Przebieg gastroskopii

Czy gastroskopia boli?

Gastroskopia jest badaniem nieprzyjemnym dla pacjenta, ale niebolesnym. Niebolesne jest również pobieranie wycinków z błony śluzowej przewodu pokarmowego.

Ile trwa gastroskopia?

Badanie trwa od kilku do kilkunastu minut.

Przebieg badania

Gastroskopię zwykle przeprowadza się w pozycji leżącej na lewym boku. Po miejscowym znieczuleniu gardła za pomocą lidokainy w aerozolu zakłada się między szczęki plastikowy ustnik. Następnie lekarz wprowadza do jamy ustnej gastroskop, a pacjent wykonuje ruch połykowy. Moment przechodzenia aparatu do przełyku może być nieprzyjemny, ale odpowiednia współpraca pacjenta z lekarzem zmniejsza dyskomfort. Podczas gastroskopii pomocne może być skupienie się na regularnym oddechu, co zmniejsza pojawiający się często odruch wymiotny.

Gastroskopia

Instrument służący do badania (endoskop) jest każdorazowo specjalnie dezynfekowany, dlatego zakażenie chorego w trakcie badania jest mało prawdopodobne. Wycinki błony śluzowej pobiera się sterylnymi szczypczykami, co również zabezpiecza przed zakażeniem. Materiał pobrany podczas gastroskopii wysyła się do współpracującej z pracownią endoskopową pracowni patologii i ocenia pod mikroskopem. Wynik badania histopatologicznego jest zwykle gotowy po 2 tygodniach. Wynik testu ureazowego w kierunku zakażenia Helicobacter pylori znany jest już kilkanaście minut po badaniu.

Gastroskopia Gastroskopia
Fot. Obraz endoskopowy (na zdjęciu po prawej stronie widoczny guz żołądka)

Gastroskopia w znieczuleniu

Czasami konieczne jest przeprowadzenie badania z zastosowaniem sedacji, a nawet znieczulenia ogólnego. Sedację stosuje się u pacjentów, którzy już wcześniej mieli gastroskopię i wystąpiła u nich zła tolerancja badania lub u osób, u których można się tego typu trudności spodziewać (np. badania u dzieci i osób chorych psychicznie). Sedację także stosuje się w przypadku gastroskopii długo trwających (np. endoskopia kontrolna w przełyku Barretta z pobraniem dużej liczby wycinków) oraz większości endoskopii terapeutycznych (w toku których będą wykonywane procedury lecznicze). Sedacja polega na podaniu leków uspokajających, ułatwiających przeprowadzenie gastroskopii i zmniejszających uczucie dyskomfortu pacjenta w trakcie badania.

Jak przygotować się do gastroskopii?

Przed gastroskopią należy powstrzymać się co najmniej przez 6 godzin od jedzenia i 4 godziny od picia (czasem ten czas może być dłuższy, o czym pacjent zostanie poinformowany przez lekarza), ale w razie przyjmowania na stałe rano niezbędnych leków można je połknąć, popijając niewielką ilością wody. Kilka godzin przed badaniem nie należy palić papierosów ani żuć gumy. Bezpośrednio przed badaniem należy wyjąć protezy zębowe. Jeżeli przyjmuje się leki zmniejszające krzepliwość krwi, przed planowanymi podczas gastroskopii zabiegami niektóre z nich należy odstawić albo zamienić na inne preparaty. Można to zrobić jedynie po konsultacji z lekarzem.

Gastroskopia – przeciwwskazania

Przeciwwskazaniem do gastroskopii są ciężkie choroby, które sprawiają, że ryzyko wykonania badania przewyższa wynikające z niego korzyści. Do chorób takich zalicza się ciężką niewydolność serca lub oddechową, ostry zespół wieńcowy i zawał serca, a także niewyrównane zaburzenia krzepnięcia krwi. Badanie wymaga pisemnej zgody pacjenta.

Możliwe powikłania po gastroskopii

Jako procedura inwazyjna gastroskopia obarczona jest ryzykiem wystąpienia powikłań. Występują one jednak niezwykle rzadko. Powikłania gastroskopii mogą wystąpić zarówno w trakcie badania, jak i po jego zakończeniu (nawet po kilkunastu dniach); niekiedy konieczne jest wówczas przeprowadzenie innych, dodatkowych badań diagnostycznych i leczenie, w tym również leczenie zabiegowe.

Częstość powikłań szacuje się na około 0,5% (rzadziej przy gastroskopii diagnostycznej, częściej przy terapeutycznej). Znaczną część stanowią powikłania sedacji.

Częstość powikłań gastroskopii diagnostycznej jest bardzo mała: krwawienie występuje w około 0,15% przypadków, a przedziurawienie (gardła lub przełyku) w około 0,01%.

Przy gastroskopii terapeutycznej powikłaniem są krwawienia. Krwawienia stanowią powikłanie około 0,15% zabiegów, a ryzyko ich wystąpienia zwiększa się u chorych z zaburzeniami krzepnięcia, przyjmujących leki przeciwkrzepliwe, zwłaszcza w procedurach zabiegowych dużego ryzyka.

Postępowanie po zabiegu: co można jeść po gastroskopii?

Pierwszy posiłek, zależnie od rodzaju zabiegu, można spożyć minimum 2 godziny po ustąpieniu znieczulenia miejscowego gardła.

Czy po gastroskopii można prowadzić samochód?

Jeżeli zabieg endoskopowy wykonywany jest w znieczuleniu, po badaniu nie wolno prowadzić pojazdów mechanicznych i konieczna jest opieka drugiej osoby przy powrocie do domu.

15.09.2023
Zobacz także
Wybrane treści dla Ciebie
  • Zapalenie błony śluzowej żołądka
  • Zapalenie żołądka wywołane przez H. pylori
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta