Pytanie nadesłane do redakcji
Mam zapalenie żołądka – jakie jest dalsze postępowanie?
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Zapalenie żołądka (gastritis) odnosi się do zmian w obrębie błony śluzowej żołądka. Podział w zależności od czasu trwania może być określany jako ostry lub przewlekły. Objawy obejmują dyskomfort, ból w nadbrzuszu, nudności i czasami wymioty.
Inny podział dzieli zapalenia żołądka na ostre, przewlekłe lub szczególne postacie.
Przyczyny prowadzące do zapalenia błony śluzowej to np.:
- infekcja Helicobacter pylori
- infekcje spowodowane patogenami innymi niż Helicobacter pylori
- działanie substancji chemicznych (leki w tym niesteroidowe leki przeciwzapalne (popularne leki przeciwbólowe), inne leki, alkohol)
- żółć, toksyny mocznicowe
- czynniki autoimmunologiczne (np. autoimmunologiczne zapalenie żołądka)
- czynniki stresowe (np. urazy, oparzenia, sepsa, hospitalizacja na oddziale intensywnej terapii)
- rzadkie postacie związane z nagromadzeniem w obrębie błony śluzowej różnych typów komórek, jak np. zapalenie limfocytarne, eozynofilowe, ziarniniakowe nieinfekcyjne.
Infekcje wirusowe prowadzące do objawów z górnego odcinka przewodu pokarmowego (nudności, wymiotów, bólów w nadbrzuszu) także jest określane jako gastritis lub gastroenterolocolitis w przypadku współwystępowania z biegunkami.
Gastritis jest problemem wyleczalnym, ale należy liczyć się z ryzykiem nawrotów dolegliwości lub możliwością przewlekania się procesu zapalnego.
W przypadku krótkiego wywiadu wskazującego na infekcję wirusową stosuje się nawadnianie doustne, a gdy mamy do czynienia z dużym odwodnieniem lub brakiem możliwości nawadniania doustnego – nawadnianie dożylne. Ten typ gastritis z reguły nie wymaga badań endoskopowych. W przypadku objawów krwawienia z przewodu pokarmowego, jak np. wymioty przypominające fusy od kawy lub z domieszką krwi wymagają wykonania endoskopii.
Jeżeli objawy typowe (bez objawów alarmujących, jak np. utrata masy ciała, bóle nocne, objawy krwawienia z przewodu pokarmowego, dodatni wywiad rodzinny w kierunku chorób nowotworowych przewodu pokarmowego) występują u młodej osoby dopuszczalne jest włączenie empirycznego leczenia lekami zmniejszającymi wydzielanie żołądkowe (inhibitory pompy protonowej). W przypadku braku reakcji konieczne jest pogłębienie diagnostyki o badania endoskopowe.
U osób, u których podejrzewa się infekcję Helicobater pylori konieczne są badania potwierdzające obecność tej bakterii: test oddechowy, test na obecność antygenu w kale, test ureazowy czy ocenę mikroskopową (dwa ostatnie badania pobierane są w trakcie endoskopii). Testy serologiczne (badanie przeciwciał) nie są preferowane.
Ogólnie u osób z uporczywymi objawami, objawami alarmującymi, brakiem efektu empirycznego leczenia wskazane jest wykonanie badania endoskopowego, które pozwoli na ocenę makroskopową, pobranie wycinków do oceny mikroskopowej i testu urazowego.
Leczenie obejmuje usunięcie przyczyny powodującej zapalenie oraz stosowanie leków zmniejszających wydzielanie kwasu żołądkowego (z wyjątkiem niektórych postaci zapalenie żołądka) bądź leków tworzących na powierzchni błony śluzowej ochronną warstwę (film). Konieczne jest zaprzestanie palenia tytoniu, ograniczenie alkoholu oraz dieta lekkostrawna.
Jeżeli dolegliwość jest nowa – proszę skontaktować się z lekarzem rodzinnym lub internistą. W przypadku nawracających lub uporczywych dolegliwości oraz objawów alarmujących konieczny jest ponowny kontakt z prowadzącym lekarzem.
Piśmiennictwo:
Longmore M., Wilkinson I., Davidson E., Foulkes A., Mafi A.: Oxford Handbook of Clinical Medicine. Oxford University Press.Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne t. I. Medycyna Praktyczna, Kraków 2007.