Pytanie nadesłane do redakcji
Witam, piszę do Państwa, ponieważ mam, wbrew pozorom, dość uciążliwą dolegliwość – świąd odbytu. Może na początek napiszę od czego się zaczęło. Otóż będąc małym dzieckiem, często chorowałam na anginy z ropną wydzieliną na migdałkach. Moja ówczesna pani doktor namiętnie przepisywała mi antybiotyk za antybiotykiem, później leki uodparniające. W tamtych czasach niewiele się mówiło o florze bakteryjnej i probiotykach, więc po paru latach takiego leczenia prawdopodobnie miałam nieco wyjałowioną florę bakteryjną układu pokarmowego. Anginy przeszły po tym, jak zaczęłam leczyć gardło czosnkiem – zawsze na noc ząbek czosnku na chleb. Minęło kilka lat i nie mam już tego problemu. Zaczęły się natomiast infekcje drożdżakowe pochwy, a później świąd odbytu. Jakieś 4 lata temu w związku z nieznikającym świądem tych okolic udałam się do proktologa, który stwierdził, że nie ma hemoroidów zewnętrznych ani wewnętrznych i zalecił leczenie przeciwgrzybiczne układu pokarmowego, które prawdopodobnie było konsekwencją wcześniejszego przyjmowania antybiotyków. Stosowałam wtedy Fluconazol tabl. i Pimafucort do smarowania miejscowego. Po pewnym czasie wszystko było ok. i nie było żadnych problemów z jakimkolwiek świądem. Niestety jakieś pół roku temu objawy powróciły i świąd odbytu stawał się coraz bardziej uciążliwy. Ponownie przepisano mi Fluconazol i Clotrimazolum, ale po długim czasie stosowania efektów nie było żadnych. Miesiąc temu ponownie odwiedziłam lekarza i tym razem przepisał mi Ketokonazol i Pimafucort do smarowania. Poza złym samopoczuciem efektów żadnych – nadal swędzi. Jedyny plus to lepszy stan skóry wokół odbytu, bo nie jest już zaczerwieniona od drapania, od którego naprawdę ciężko jest się powstrzymać. Proszę o jakąś pomoc.
Czy świąd może być spowodowany alergią pokarmową? Jako dziecko miałam stwierdzoną alergię na mleko, jajka i pomidory. Mleko spożywam sporadycznie, ponieważ źle się po nim czuję (wzdęty brzuch, gazy itp.), za to głównymi elementami mojej codziennej diety są właśnie produkty z mleka: jogurty, serki, twarożki, sery żółte i pieczywo różnego rodzaju oraz jajka. Pomidory również są jednymi z głównych produktów w codziennym jadłospisie. Mój partner powiedział mi, że w nocy zgrzytam zębami, ale nie wiem, czy to może mieć związek z tą przypadłością. Zauważyłam, że po spożyciu dużej ilości pieczywa z nabiałem, objawy się nasilają. Postanowiłam na jakiś czas odstawić te produkty łącznie z jajkami i pomidorami i przekonać się, czy mój stan się polepszy. Czy idę w dobrym kierunku? Czy powinnam udać się do jakiegoś konkretnego specjalisty, który powie mi, jak to wyleczyć? Może jakieś badania? Jest to bardzo męcząca dolegliwość i naprawdę nie wiem już co mam robić, żeby to minęło. Proszę o jakieś wskazówki.
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Klinika Gastroenterologii i Hepatologii
UJ CM W Krakowie
Świąd odbytu jest bardzo częstą dolegliwością, która dotyka nawet 1–5% populacji. Częściej występują tylko dolegliwości związane z hemoroidami.
Lista możliwych przyczyn odpowiedzialnych za świąd odbytu jest bardzo długa i obejmuje m.in.:
- zmiany alergiczne (np. na niektóre pokarmy i/lub środki czystości, materiały, z których wykonana jest bielizna),
- zmiany infekcyjne (zakażenia pasożytnicze, grzybicze, bakteryjnie, choroby przenoszone drogą płciową),
- schorzenia ogólnoustrojowe (jak np. cukrzyca, choroby tarczycy, niektóre choroby wątroby),
- choroby odbytnicy (przetoki, szczeliny, hemoroidy, zmiany nowotworowe), schorzenia dermatologiczne.
Świąd odbytu współwystępuje także z przewlekłymi zaparciami i odwrotnie - z przewlekłymi biegunkami.
Ten dokuczliwy objaw może występować także w zaburzeniach psychiatrycznych. Po wykluczeniu innych przyczyn mówimy o świądzie idiopatycznym (bez przyczyny). U dzieci świąd odbytu często jest spowodowany infekcją pasożytniczą – owsikami.
Leczenie obejmuje wyeliminowanie przyczyny świądu, stąd ważne jest ustalenie przyczyny. Proktolog wykluczył u Pani hemoroidy i prawdopodobnie inne przyczyny (szczeliny, przetoki itd.) świądu w tej lokalizacji. W dalszym ciągu lista potencjalnych przyczyn jest długa.
W ogólnym postępowaniu warto zadbać o odpowiednią higienę miejsc intymnych – unikać drażniących preparatów do mycia, perfum, dezodorantów. Zarówno przesuszanie, jak i niedostateczne wysuszenie skóry okolicy odbytu nie jest korzystne. Warto zrezygnować z obcisłej, syntetycznej bielizny na rzecz nieco luźniejszej i bawełnianej.
Zastosowana dieta eliminacyjna być może jest dobrym tropem, który pozwoli na przybliżenie diagnozy.
Jednak mimo wszystko warto zgłosić się do lekarza internisty lub lekarza rodzinnego, który po obejrzeniu zmian okołoodbytniczych pokieruje dalszą diagnostyką. Aby uzyskać konsultację dermatologiczną (na chwilę obecną) nie jest wymagane skierowanie do specjalisty.
W zależności od przyczyny stosuje się leki miejscowe lub ogólne. Miejscowo bardzo często stosowane są maści/kremy mające działanie przeciwdrobnoustrojowe; z uwagi na ryzyko ścieńczenia skóry, steroidy mogą być stosowane bardzo krótko. Czasami dodaje się leki przeciwalergiczne, które często mają działanie przeciwświądowe lub hydroksyzynę, która jest lekiem uspokajającym, ale posiada też właściwości zmniejszające świąd.
