Czy leki przeciwdrobnoustrojowe działają tylko na bakterie chorobotwórcze?

Pytanie nadesłane do redakcji

Chciałbym zapytać, na czym polega to, że niektóre antybiotyki stosowane przy zakażeniach przewodu pokarmowego, takie jak np. nifuroksazyd nie działają na naturalną florę bakteryjną obecną w jelicie, a działają na bakterie patogenne. Na czym polega mechanizm tej wybiórczości?
Z wyrazami szacunku,
Student

Odpowiedział

dr hab. med. Ernest Kuchar
Klinika Pediatrii i Chorób Zakaźnych
Uniwersytet Medyczny we Wrocławiu

Naturalna flora jelitowa tworzy dość stabilny ekosystem mający tendencję do pozostawania w równowadze. Bakterie patogenne, które wywołują ostre biegunki są w nim elementem obcym, intruzami, które z czasem zostają wyparte przez prawidłową florę jelit. Leki przeciwdrobnoustrojowe, nie mogą działać wybiórczo tylko na bakterie chorobotwórcze, bo jaki byłby tego mechanizm? To byłoby zbyt piękne.

Proszę zwrócić uwagę, że klasyfikacja bakterii co do patogenności jest względna: patogenne dla człowieka pałeczki Salmonella mogą być fizjologiczną florą drobiu czy gadów. Leki przeciwdrobnoustrojowe stosowane w biegunkach albo działają słabo, jeśli w ogóle, jak wymieniony przez Pana nifuroksazyd, albo działają w szerokim zakresie zarówno na bakterie patologiczne, jak i fizjologiczne. Przykładem jest Xifaxan (ryfaksymina), która wykazuje szerokie działanie zarówno przeciwko bakteriom Gram-dodatnim i Gram-ujemnym. Ryfaksymina hamuje własną florę jelitową. Jest np. stosowana w chorobach wątroby (marskość, niewydolność), celem ograniczenia bakteryjnych procesów gnilnych, by obniżyć stężenie amoniaku we krwi (produkt gnicia białek). Skuteczność ryfaksyminy dowodzi jej wpływu na fizjologiczną florę jelit.

Podsumowując, cieszę się, że podchodzi Pan krytycznie do informacji o podtekście marketingowym – zwracam Pana uwagę na drugą pozycję piśmiennictwa.