Pytanie nadesłane do redakcji:
Mężczyzna, lat 52, ostre zapalenie trzustki. Zdarzenie miało miejsce 2 tyg. temu, przez pierwsze 6 dni leżał na oddziale intensywnej terapii, otrzymywał silne leki przeciwbólowe i psychotropowe, teraz przebywa na chirurgii ogólnej. Choroba zatrzymała się, bóle ustąpiły, na razie nie ma powikłań poza skokami poziomu cukru. Jednak jego świadomość nie wróciła do formy. W obecnej chwili ma zaburzenia osobowości, nie interesuje się rzeczywistością, luki w pamięci uzupełnia historiami wymyślonymi, nierealnymi, jest nerwowy i drażliwy w stosunku do najbliższej kochanej mu osoby. Jak mu pomóc odzyskać sprawność umysłową? Czy zmiany w mózgu są odwracalne? Ile czasu to potrwa?
Odpowiedziała:
dr n. med. Dorota Włoch-Kopeć
Klinika Neurologii
Uniwersytet Jagielloński Collegium Medicum w Krakowie
W przebiegu ostrego zapalenia trzustki często dochodzi do zaburzeń odżywiania i wchłaniania spowodowanych nieprawidłowościami wydzielania trzustkowego, powtarzającymi się wymiotami, jak również karmieniem parenteralnym (z ominięciem przewodu pokarmowego), stąd w jego przebiegu pojawiają się różne stany niedoborowe.
Powikłaniem ostrego zapalenia trzustki może być m.in. występowanie zaburzenia zwanego encefalopatią Wernickego, którego przyczyną jest niedobór witaminy B1, czyli tiaminy. Encefalopatia Wernickego z reguły nie pojawia się w ostrym okresie zapalenia trzustki, ale ok. 2 tygodni po zachorowaniu. Objawami encefalopatii Wernickego są zaburzenia stanu umysłowego w postaci zaburzeń uwagi, orientacji i pamięci, obojętności na bodźce, nadmiernej senności oraz nieprawidłowa ruchomość gałek ocznych i zaburzenia chodu. Trzeba zaznaczyć, że u pojedynczego pacjenta nie wszystkie objawy muszą występować. Leczenie encefalopatii Wernickego polega na podawaniu witaminy B1. Po leczeniu większość objawów ustępuje, lecz mogą pozostać zaburzenia pamięci z konfabulacjami i obniżonym krytycyzmem.
W przedstawionym przypadku, choć opis w pierwszym rzędzie nasuwa podejrzenie encefalopatii Wernickego, konieczna będzie konsultacja neurologiczna i psychiatryczna w celu pewnego postawienia diagnozy, ponieważ ostre zapalenie trzustki może powodować wiele różnych chorób, które objawiają się zaburzeniami stanu umysłowego.
Zobacz także:
Ostre zapalenie trzustki, Przewlekłe zapalenie trzustki
Piśmiennictwo:
Arana-Guajardo A. C., Camara-Lemarroy C. R., Rendon-Ramirez E. J. i wsp.; Wernicke encephalopathy presenting In a patent with severe acute pancreatitis. JOP. J Pancreas 2012; 13: 104-107.
Brust J. C. M.; Alkoholizm. Neurologia Merritta. Elsevier Urban & Partner. Wrocław 2008.
Zhang X.P., Tian H.; Pathogenesis of pancreatic encephalopathy in severe acute pancreatitis. Hepatobiliary Pancreat Dis Int 2007; 6: 134-140.