×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Polipy i inne choroby odbytu - przyczyny dolegliwości okolicy odbytu

lek. Karolina Krakowska
Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej i Onkologicznej, Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Oddział Chirurgii Ogólnej, Onkologicznej i Małoinwazyjnej, Szpital Specjalistyczny im. Stefana Żeromskiego w Krakowie

Polipy odbytu są najczęściej łagodnymi, niebolesnymi guzkami o kształcie maczugi, zlokalizowanymi w okolicy odbytu. Leczenie polipów polega na ich zabiegowym usunięciu. Wycięty polip wysyła się do badania histopatologicznego („pod mikroskopem”), celem którego jest wykluczenie obecności w usuniętej zmianie komórek nowotworowych

Dolegliwości okolicy odbytu są jedną z częstych przyczyn zgłaszania się pacjentów do lekarza rodzinnego. Wizyty te rozpoczynają się zwykle od stwierdzenia: „doktorze, mam hemoroidy”. Mimo że choroba hemoroidalna faktycznie jest częstą przyczyną opisywanych przez pacjentów objawów, to jednak istnieje cała grupa chorób okolicy odbytu, które mogą wywoływać takie same lub bardzo podobne dolegliwości.

Z drugiej strony, objawy chorób dotyczących odbytu nie są liczne, jednak poszczególne z nich mogą manifestować się w różnych odmianach, a kombinacje objawów są tak charakterystyczne, że przeważnie samo zebranie wnikliwego wywiadu pozwala na zawężenie rozpoznania różnicowego lub nawet postawienia dokładnej diagnozy. Nierzadko jednak pogłębienie diagnostyki (np. w celu wykonania rektoskopii, czyli wziernikowania końcowego odcinka przewodu pokarmowego) i postawienie ostatecznej diagnozy wymaga skierowania chorego do poradni chirurgicznej lub proktologicznej.

Objawy chorób odbytu

Najczęstszymi objawami, z jakimi zgłaszają się pacjenci do poradni proktologicznej są:

  • ból w okolicy odbytu lub samego odbytu
  • krwawienie z odbytu
  • świąd
  • pieczenie okolicy odbytu, dyskomfort
  • uczucie opisywane jako „mokry odbyt”
  • uczucie niepełnego wypróżnienia i nieskutecznego parcia na stolec.

Poza chorobą hemoroidalną, przyczynami opisanych dolegliwości mogą być:

Stosunkowo rzadko mamy do czynienia z nowotworami złośliwymi odbytu lub nisko położonymi guzami odbytnicy albo innymi chorobami okolicy anorektalnej.

Polipy odbytu i inne guzki okolicy odbytu

Guzki okolicy odbytu są odczuwane przez pacjentów jako zmiany „przeszkadzające”. Spotyka się je w różnych postaciach. Najczęściej są to miękkie twory, przerosłe fałdy odbytu. Przeważnie mamy do czynienia z nieszkodliwymi wybujałymi fałdami anodermy (tkanka nabłonkowa pokrywająca kanał odbytu; obficie unerwiona i pozbawiona włosów, gruczołów łojowych i potowych). Niekiedy mogą one w przypadku ich nadmiernego rozrastania się oraz wskutek utrudnienia utrzymania należytej higieny okolicy odbytu, prowadzić do zaburzeń czucia (powodując np. świąd okolicy odbytu) i wtórnie ulegać włóknieniu. Nierzadko przyjmują kształt polipowaty (polipy brzegu odbytu – w przypadku chorób zapalnych jelit, jak np. choroba Leśniowskiego i Crohna). Mogą także jako tzw. guzki wartownicze stanowić objaw innych chorób, jak np. szczelina odbytu, przetoki. Zmiany określane mianem kłykcin kończystych występują jako małe, jędrne, łączące się u podstawy w większe twory lub duże brodawczakowate struktury, a ich przyczyną jest zakażenie wirusem brodawczaka ludzkiego (HPV). Guzy w okolicy odbytu mogą mieć także charakter nowotworowy – wówczas często występują jako zmiany wrzodziejące z nierównymi wałowatymi brzegami – lub przednowotworowy.

Powiększające się w krótkim odstępie czasowym, żywo bolesne guzki o rozmiarze od wielkości grochu do wielkości śliwki każą myśleć o zakrzepicy żylnych splotów okołoodbytniczych (narastanie dolegliwości w ciągu godzin) lub ropniach okolicy odbytu (narastanie dolegliwości w ciągu 1–3 dni).

Polipy odbytu a hemoroidy

Polipy odbytu są niewielkimi, miękkimi guzkami lub naroślami występującymi w okolicy odbytu. Mogą mieć różne kształty i wielkości (zwykle przypominają maczugę), a ich pochodzenie związane jest z nadmiernym rozrostem komórek nabłonka wyścielającego kanał odbytu. Twory te zazwyczaj mają charakter łagodny, niekiedy mogą być związane z przewlekłym stanem zapalnym, mogą się rozwijać w kierunku owrzodziałego krwawiącego guza lub nowotworu złośliwego. Najczęściej jednak nie wywołują objawów i wykrywane są przypadkowo podczas badania lekarskiego lub diagnostyki proktologicznej.

Hemoroidy (guzki krwawnicowe) są to anatomiczne sploty żylne naczyń hemoroidalnych zlokalizowane podśluzówkowo, występują u zdrowych osób i stanowią element uzupełniający dla zwieraczy odbytu. Sploty znajdujące się powyżej linii zębatej (określenie anatomiczne na linię znajdującą się 2–3 cm powyżej ujścia odbytu) nazywa się żylakami wewnętrznymi, są nieunerwione i zwykle nie powodują dolegliwości bólowych. Sploty żylne zlokalizowane poniżej linii zębatej określa się mianem żylaków zewnętrznych – są one bogato unerwione, dlatego w przypadku poszerzenia mogą dawać silne dolegliwości bólowe i krwawienie, (w przypadku wystąpienia w ich obrębie zmian zarówno zakrzepowych, jak i zapalnych) – stan taki określa się jako choroba hemoroidalna, a potocznie jako „hemoroidy”. Około 80% wszystkich ludzi po 30. roku życia cierpi co najmniej raz w życiu z powodu dolegliwości ze strony guzków krwawnicowych (doświadcza objawów choroby hemoroidalnej).

Mimo że polipy odbytu i hemoroidy mogą wywoływać podobne objawy (np. krwawienie i dyskomfort w okolicy odbytu), w trakcie samobadania czy higieny okolicy odbytu są trudne do odróżnienia dla pacjenta, różnią się jednak:

  • pochodzeniem – polipy tworzą się z nadmiernego rozrostu komórek nabłonka lub innych tkanek, choroba hemoroidalna spowodowana jest zaburzeniem przepływu w splotach żylnych okolicy odbytu i odbytnicy i nadmiernym poszerzeniem tych splotów
  • lokalizacją – polipy lokalizują się wewnątrz odbytu, niekiedy w jego okolicy, guzki krwawnicowe występują zarówno wewnątrz (wewnętrzne), jak i na zewnątrz odbytu (zewnętrzne)
  • objawami – polipy zwykle nie powodują objawów, wykrywane są przypadkowo, przy okazji badania z innego powodu. Hemoroidy mogą powodować ból, krwawienie, dyskomfort przy oddawaniu stolca lub siedzeniu.

Polipy odbytu – objawy

Jak już wspomniano, polipy odbytu zwykle nie powodują objawów. Jednakże w pewnych przypadkach mogą się pojawić dolegliwości, takie jak:

  • ból
  • obecność guzka – niekiedy pacjenci sami zgłaszają obecność narośli lub guzka w okolicy odbytu, czasem wypadającego na zewnątrz
  • krwawienie – może występować samoistnie lub podczas oddawania stolca, spowodowane jest podrażnieniem i uszkodzeniem powierzchni polipa
  • Należy pamiętać, że powtarzające się krwawienia z odbytu mogą być objawem poważnej choroby, niezwykle ważne jest zatem, aby w przypadku jego wystąpienia skonsultować się z lekarzem!
  • świąd – niektóre typy polipów, np. włókniste, mogą prowadzić do podrażnienia i uczucia swędzenia w okolicy odbytu. Uporczywy świąd może bardzo negatywnie wpłynąć na codzienne funkcjonowanie
  • uczucie niepełnego wypróżnienia – zwłaszcza w przypadku dużych polipów.

Powyższe objawy mogą występować również w przypadku innych chorób okolicy anorektalnej (odbytu), w tym przy chorobie hemoroidalnej.

Polipy odbytu – leczenie

W przypadku polipów odbytu główną metodą jest usunięcie zabiegowe w znieczuleniu miejscowym w poradni proktologicznej lub, w przypadku większych zmian, na bloku operacyjnym. Każdą usuniętą zmianę należy przesłać do badania histopatologicznego i oceny przez patomorfologa w celu wykluczenia w usuniętym polipie nowotworu. Jeśli polip towarzyszy innej chorobie odbytu, jak przetoka lub szczelina odbytu, leczenie koncentruje się na chorobie podstawowej.

Polipy odbytu – zapobieganie, domowe sposoby na polipy odbytu

W przypadku polipów odbytu, nie są znane metody zapobiegania im, jak i nie ma „domowych” metod ich leczenia. W celu diagnostyki i leczenia tej przypadłości należy udać się do lekarza, który dobierze adekwatną metodę postępowania.

Jeśli poza polipami odbytu lekarz rozpozna u nas chorobę hemoroidalną, istnieje wiele sposobów zapobiegania jej postępowi oraz „domowe” metody łagodzenia dolegliwości przez nią wywoływanych. Do najważniejszych czynników, na które pacjent ma wpływ należą:

  • regulacja rytmu wypróżnień (to znaczy unikanie zaparć, regularne wypróżnienia)
  • dokładna higiena okolicy odbytu
  • wzbogacenie diety o błonnik (obecny w warzywach, owocach i pełnoziarnistym pieczywie) ułatwiający uformowanie stolca
  • ograniczenie spożywania alkoholu i zaprzestanie palenia papierosów
  • zwiększenie aktywności fizycznej w ciągu dnia.

Metody, które możemy na własną rękę zastosować w przypadku choroby hemoroidalnej są to dostępne bez recepty preparaty miejscowe, niekiedy wciąż zalecane nasiadówki z kory dębu, ale przede wszystkim zmiana stylu życia obejmująca działania opisane powyżej. Jeśli hemoroidy są duże, będą wymagać interwencji lekarskiej.

Czytelnicy pytają:

Czy stosować maść na polipy odbytu?

Nie zaleca się stosowania środków miejscowych na polipy odbytu w przypadku, gdy nie wywołują one żadnych objawów. W przypadku wystąpienia dolegliwości, takich jak ból lub świąd można zastosować środki miejscowe o działaniu znieczulającym (np. zawierające lidokainę, benzokainę).

Czy polipy odbytu krwawią?

Mimo że polipy odbytu zwykle nie powodują żadnych dolegliwości, może się zdarzyć, że podrażniony np. w trakcie oddawania stolca polip będzie krwawił. Krwawienie jest zwykle mało nasilone i samoistnie ustępuje. Nawracające krwawienia należy zawsze skonsultować z lekarzem chirurgiem lub proktologiem w celu wykonania dokładnego badania okolicy odbytu i ustalenia przyczyny krwawienia.

07.03.2024
Wybrane treści dla Ciebie
  • Kolonoskopia
  • Polipektomia
  • Zaparcia czynnościowe
  • Zwężenie odbytu
  • Polipy jelita grubego — przyczyny, leczenie, zagrożenie nowotworem
  • Krwawienie z odbytu
  • Manometria odbytu i odbytnicy
  • Stolec ołówkowaty – czy to objaw raka?
  • Polipy - przyczyny, rodzaje, objawy, leczenie
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta