Ryzyko zakażenia wirusami krwiopochodnymi (HBV, HCV i HIV) a przypadkowy kontakt z krwią nieznanego pochodzenia

Pytanie nadesłane do redakcji

Dzień dobry, jestem „dojeżdżającym” mężem, moja żona mieszka w Polsce, ja pracuję w Hamburgu. Staramy się o drugie dziecko, zbliża się nasz wymarzony urlop, który mógłby być i „owocny”, bardzo się na niego cieszyłem do dzisiejszego dnia. Dziś pojechałem jak zwykle autobusem do pracy, w pracy spotkałem kilku współpracowników, podaliśmy sobie ręce i dotarłem do biura. Siadłem za biurkiem i zobaczyłem nagle, że na spodniej krawędzi prawej dłoni mam zaschniętą krew, mniej więcej 1 cm x 1 cm. Myślałem, że się gdzieś skaleczyłem, ale nie – skóra była ok. Nie była to, więc moja krew – przyniosłem ją z autobusu, klamek drzwi lub ktoś, z kim się witałem, krwawił. No i tu się pojawia znane zapewne pytanie: czy mogłem się czymś zarazić? Pytam zarówno o HIV, jak i o żółtaczkę. Krew musiała być chyba świeża, skoro tak dobrze przylgnęła do mojej skóry. Boję się, że mogłem sobie np. zatrzeć oko, błonę śluzową w nosie i przenieść nieświadomie tam trochę krwi. Boję się też, że wyschnięta krew, gdy ją w zamyśleniu (czy raczej bezmyślnie) zeskrobywałem, też mogła dostać się do oka lub nosa. Nie mam na twarzy jakiś otwartych ran, no może jakieś ślady po wczorajszym wieczornym goleniu. Pewnie wypadałoby odczekać i zrobić jakieś testy na obecność przeciwciał... nie wiem czy to jest konieczne – rozmawiałem o tym telefonicznie z żoną i twierdzi, że przesadzam. Wiem, że stęskniła się za mną, ja stęskniłem się za nią i oboje mamy ochotę na miłość. Dochodzi też chęć wykorzystania dobrej okazji do próby prokreacyjnej – staramy się od dłuższego czasu i na skutek kłopotów hormonalnych po urodzeniu naszego pierwszego dziecka – bezskutecznie. Teraz sytuacja jest unormowana, będziemy na urlopie, faza sprzyja planom prokreacyjnym,... a tu taki pech z nie wiadomo jaką krwią na ręce. Proszę o radę, czy lepiej poczekać i nie ryzykować zdrowia żony i przyszłego dziecka, czy też ryzyko jest niewielkie i warto je podjąć, czy też w ogóle nie ma zagrożenia. Z góry dziękuje za poświęcony mi czas i poradę. Pozdrawiam, M.

Odpowiedź

Poruszył Pan bardzo ważny problem przypadkowego narażenia na materiał biologiczny. W opisanej przez Pana sytuacji doszło do kontaktu skóry z krwią nieznanego pochodzenia. Możemy domniemywać, że najprawdopodobniej wnętrze autobusu było zabrudzone krwią. Nie wiadomo, czyja to krew, ani nawet czy była to krew ludzka czy zwierzęca.

Jeżeli była to krew zwierzęca, zasadniczo nie ma powodu do obaw. Jeśli ludzka, potencjalnie mogła pochodzić od osoby zakażonej wirusami przenoszonymi przez krew (tj. krwiopochodnymi), takimi jak HBV, HCV i HIV. Z danych epidemicznych wynika, że łącznie niewielki odsetek populacji niemieckiej jest zakażonych wymienionymi wirusami (szacunkowo <3%), orientacyjnie, co 30. osoba.

Dla ryzyka oceny zakażenia najistotniejsza jest informacja, czy Pana skóra była uszkodzona. Jeżeli skóra była zdrowa i nieuszkodzona, to ryzyka praktycznie nie ma. Uważa się, że skóra chroni przed zakażeniem wirusami krwiopochodnymi. Gdyby skóra była uszkodzona i krew pochodziła od osoby zakażonej, to ryzyko infekcji jest szacowane zgodnie z WHO na około 6–60% w przypadku WZW B, 2% WZW C oraz poniżej 0,1–0,3% w odniesieniu do HIV. Ryzyko zależy od ilości zakażonej krwi, która dostała się do organizmu. Szacuje się, że do zakażenia WZW B wystarcza śladowa ilość krwi, natomiast zakażenie WZW C i HIV wymaga przynajmniej około 0,1 ml zakażonej krwi.

Jak Pan widzi musiałby wystąpić wyjątkowo niekorzystny splot okoliczności, by doszło do zakażenia HCV czy HIV. Realne ryzyko wiąże się z WZW typu B, jeżeli jednak w przeszłości przechorował Pan WZW B lub został Pan zaszczepiony przeciwko WZW B, to jest Pan chroniony przed zakażeniem.

Jeżeli nie był Pan dotychczas szczepiony przeciwko WZW typu B, to należy wykonać badania kierunku zakażenia HBV (HbsAg, anty-HBc,), które mają na celu ustalenie stanu serologicznego w momencie ekspozycji. Mówiąc prościej, należy zbadać, czy nie był Pan już wcześniej zarażony. Badania powtarza się po 6 tygodniach i 6 miesiącach, bo okres wylęgania WZW B sięga 6 miesięcy. Dopiero ujemne wyniki po 6 miesiącach pozwalają na wykluczenie zakażenia HBV. Do rozważenia pozostaje zasadność wykonania badań w kierunku zakażeń pozostałymi wirusami, tj. HCV i HIV. Co robić po kontakcie skóry z krwią? Przede wszystkim należy skażoną skórę dobrze umyć wodą z mydłem i obficie spłukać wodą.

Więcej na temat badań antygenu HBs i przeciwciał anty-HBs dowiesz się w artykule: Markery wirusowego zapalenia wątroby: antygen HBs, antygen HCV, antygen HAV

Do czasu uzyskania ujemnych wyników należy zachować wstrzemięźliwość seksualną lub przestrzegać zasad bezpieczniejszego seksu (np. przez stosowanie prezerwatyw) oraz wstrzymać się od oddawania krwi (do celów krwiodawstwa).

W Pana sytuacji istotne jest, czy żona jest zabezpieczona przed WZW B, gdyż ryzyko zakażeń HCV i HIV jest bardzo małe. Moim zdaniem, jeżeli żona była szczepiona, nie ma potrzeby zachowywać wymienionych środków ostrożności.

Podsumowując: Do zakażenia wirusami krwiopochodnymi (HBV, HCV i HIV) może dojść przez błony śluzowe i uszkodzoną skórę po kontakcie z krwią i innymi materiałami biologicznymi (np. nasienie, wydzielina pochwowa, tkanki ludzkie), dlatego należy zachować ostrożność i unikać narażeń. Zdrowa, nieuszkodzona skóra skutecznie chroni przed zakażeniem krwiopochodnym HBV, HCV i HIV. W razie ekspozycji należy skażoną skórę dobrze umyć wodą z mydłem i w razie potrzeby zwrócić się o poradę do lekarza chorób zakaźnych.