Jakie leczenie biologiczne stosuje się przy wrzodziejącym jelicie grubym?
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekła choroba należąca do grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit (IBD). Choroba charakteryzuje się okresami zaostrzeń i remisji (wyciszeń). Typowe objawy to biegunki z domieszką krwi lub same krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, bóle brzucha. Możliwe są także objawy pozajelitowe, jak bóle stawowe, zmiany skórne, zapalenia w obrębie gałki ocznej. Częstsze może być także współwystępowanie niektórych chorób.
Choroba lokalizuje się w jelicie grubym (typowo w odbytnicy i lewej części jelita, może także obejmować całe jelito grube), zmiany chorobowe są ciągłe. W patogenezie choroby pozostaje jeszcze wiele niewiadomych, ale nie bez znaczenia pozostają reakcje immunologiczne i obecność cytokin prozapalnych.
Podstawą leczenia są preparaty kwasu 5-aminosalicylowego (w Polsce są to mesalazyna i sulfasalazyna), które występują pod różnymi nazwami handlowymi. W przypadku zaostrzeń stosuje się także glikokortykostreroidy, antybiotyki, w trudniejszych przypadkach dołącza się inne leki z tzw. grupy leków immunosupresyjnych (azatiopryna, cyklosporyna).
Leczenie biologiczne, czyli preparaty przeciwciał przeciwko TNF-α obejmują dwa preparaty: adalimumab i infliksymab; wg charakterystyk produktu leczniczego wskazania obejmują chorobę Leśniowskiego i Crohna, łuszczycę, reumatoidalne zapalenie stawów. Aktualnie w ramach NFZ nie ma programu terapeutycznego dla wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, a leczenie biologiczne w tej chorobie jest zarezerwowane dla wyjątkowych sytuacji, gdy nie można uzyskać remisji i/lub inne leki są przeciwwskazane.
Schemat leczenia (częstość podawania, dawkowanie), droga podawania (dożylnie lub podskórnie) zależą od preparatu. Leczenie prowadzą wybrane ośrodki gastroenterologiczne. Przed włączeniem terapii biologicznej, poza wskazaniami wynikającymi z choroby, konieczne jest wykluczenie przeciwwskazań, jak gruźlica, wirusowe zapalenie wątroby, infekcja HIV itp.
W ciężkich przypadkach, gdy leczenie farmakologiczne jest nieskuteczne bądź rozwijają się powikłania stosuje się leczenie operacyjne.
Poza farmakoterapią, konieczna jest dieta ubogoresztkowa bez słodkiego mleka, przeciwwskazane są produkty zawierające ziarna i duże ilości błonnika.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego wymaga okresowej kontroli u prowadzącego gastroenterologa, badań okresowych (badań krwi, kolonoskopii) oraz ewentualnej modyfikacji leczenia.