Polipy jelita grubego – jakie stanowią zagrożenie?

Pytanie nadesłane do redakcji

Polipy jelita grubego – jakie stanowią zagrożenie?

Odpowiedziała

lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie

Polipy to każde uwypuklenie błony śluzowej ponad powierzchnię; uwypuklenie takie skierowane jest w stronę światła jelita (tzn. do środka jelita).

Polipy można podzielić na nowotworowe i nienowotworowe. Ze względu na kształt polipy dzieli się na siedzące i uszypułowane. Inne klasyfikacje dotyczą budowy mikroskopowej oraz lokalizacji w ścianie jelita. Określenie typu polipa jest możliwe po analizie mikroskopowej.

U dorosłych najczęstszym typem są gruczolaki, które są związane z rozrostem komórek nabłonka gruczołowego, i zmiany wskazujące na przemianę nowotworową (tzw. dysplazja małego, średniego lub dużego stopnia). Dlatego też polipy są prekursorami zmian nowotworowych (raka jelita grubego).

Innym typem polipów są polipy rzekome (pseudopolipy, polipy zapalne), które powstają w wyniku niecałkowitego zniszczenia błony śluzowej (polip rzekomy to wyspa mniej zniszczonej śluzówki). Często występują w przebiegu wrzodziejącego zapalenia jelita grubego.

Polipy młodzieńcze należą do polipów nienowotworowych. Są najczęstszą przyczyną krwawień u dzieci oraz młodzieży, i równocześnie jest to najczęstszy typ polipów w tej grupie wiekowej. Zmiana jest z reguły pojedyncza i zlokalizowana głównie w dalszych częściach przewodu pokarmowego (np. w esicy lub odbytnicy).

Zwiększenie zapadalności na gruczolaki jelita grubego występuje po 30. roku życia, ale może dotyczyć też młodszych osób. Małe polipy mogą być całkowicie bezobjawowe, większe mogą powodować krwawienia jawne lub objawy związane z utratą krwi (np. anemię).

Polipy rozpoznaje się w kolonoskopii oraz we wlewie doodbytniczym (od tego badania się odchodzi i jest ono wykonywane coraz rzadziej). Stwierdzenie polipa jest wskazaniem do jego usunięcia – w zależności od wielkości zmiany polip może zostać usunięty kleszczykami albo pętlą; w przypadku dużych rozmiarów konieczna może być operacja. Każdy usunięty polip musi zostać podany ocenie mikroskopowej.

W aspekcie polipów jelita grubego należy wspomnieć także o polipowatość rodzinnej (familial adenomatous polyposis – FAP). Jest to choroba uwarunkowana genetycznie, odpowiadająca za mniej niż 1% zachorowań na raka jelita grubego. FAP występuje z częstością 1 na 10 tys. urodzeń. Klasyczna postać choroby manifestuje się obecnością co najmniej 100 polipów w obrębie jelita grubego; w jej przebiegu występują również polipy w innych częściach przewodu pokarmowego i szczególne objawy pozajelitowe. Polipy pojawiają się już w wieku dziecięcym lub młodzieńczym. Naturalny przebieg FAP prowadzi do rozwoju raka jelita grubego w młodym wieku. W tej grupie chorych konieczne są częste kontrole endoskopowe. Wczesne usunięcie jelita grubego w przebiegu polipowatości jelita grubego pozwala na uniknięcie rozwoju raka jelita grubego i jego powikłań.

Resumując: polipy jelita grubego mogą być przyczyną takich objawów, jak krwawienie. Ze względu na ryzyko rozwoju raka w gruczolakach stwierdzenie polipów w kolonoskopii obliguje do ich usunięcia (polipektomii). Konieczne są także badania kontrolne po polipektomii, mające na celu wczesne wykrycie nowych polipów lub diagnozę raka jelita grubego. Stwierdzenie zespołu polipowatości rodzinnej wymaga wzmożonego nadzoru onkologicznego już od okresu dzieciństwa. Polipy nienowotworowe nie stwarzają ryzyka rozwoju raka.