×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego) - objawy, przyczyny, leczenie i dieta


Aktualizacja: lek. Magdalena Wiercińska

Zespół rozrostu bakteryjnego jelita cienkiego (SIBO) to stan, w którym w jelicie cienkim występuje zwiększona liczba bakterii, co powoduje objawy i może prowadzić do zaburzeń trawienia i wchłaniania. Głównymi objawami są: wzdęcie brzucha, biegunki, ból brzucha. Nieleczone SIBO pociąga za sobą niekorzystne skutki zdrowotne (m.in. niedobór witaminy B12, A i D, niedożywienie).

Co to jest SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego) i jakie są jego przyczyny?

W prawidłowych warunkach jelito cienkie człowieka zawiera niewielką liczbę bakterii. Stan, w którym w tej części jelita pojawia się duża ich liczba, nazywamy zespołem rozrostu bakteryjnego (SIBO). Bakterie te pochodzą zarówno z jelita cienkiego, jak i grubego. Mogą wywołać biegunkę i upośledzenie wchłaniania jelitowego.

Czynniki ryzyka występowania SIBO:

  1. zaburzenia czynności motorycznej (perystaltyki) jelit – np. w zespole jelita drażliwego, twardzinie układowej, cukrzycy (neuropatia cukrzycowa), chorobie Parkinsona
  2. nieprawidłowości anatomiczne – zwężenie jelita (po radioterapii), zrosty pooperacyjne, omijające operacje bariatryczne, stan po operacjach, podczas których doszło do wycięcia fragmentu jelita – zastawki krętniczo-kątniczej
  3. zaburzenia trawienia w przebiegu takich chorób, jak przewlekłe zapalenie trzustki, mukowiscydoza
  4. marskość wątroby, przewlekła choroba nerek
  5. leki – opioidy, leki hamujące wydzielanie żołądkowe
  6. niedobory odporności – niedobór IgA, zakażenie HIV
  7. inne – podeszły wiek, uchyłki jelita cienkiego.

Jak często występuje SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego)?

Zespół rozrostu bakteryjnego nie należy do częstych chorób przewodu pokarmowego. Z powodu przyjmowania niejednolitych kryteriów diagnostycznych podaje się różną częstość występowania SIBO: u 0–20% w populacji osób zdrowych, u 4–78% chorych z zespołem jelita drażliwego, 9–67% chorych na celiakię, 8–44% chorych na cukrzycę, 34–92% chorych na przewlekłe zapalenie trzustki, u ∼50% chorych na chorobę Parkinsona.

Objawy SIBO (zespołu rozrostu bakteryjnego)

Objawy SIBO nie są charakterystyczne tylko dla tej choroby.

Najczęściej występują:

  1. wzdęcie brzucha (nadmierne gromadzenie i oddawanie gazów)
  2. przewlekła biegunka (wodnista lub tłuszczowa – taka, którą trudno spłukać)
  3. ból brzucha
  4. uczucie pełności w jamie brzusznej
  5. zaparcie.

W zaawansowanej chorobie ponadto mogą wystąpić:

  1. utrata masy ciała i niedożywienie
  2. obrzęki
  3. objawy niedoboru witamin A i D – m. in. osteomalacjaosteoporoza, tężyczka, zmiany skórne, kurza ślepota,
  4. objawy niedoboru witaminy B12 – np. zaburzenia neurologiczne, niedokrwistość z niedoboru witaminy B12
  5. zmiany skórne – rumień guzowaty, osutki (wysypki) plamisto-grudkowe.

U części chorych występują powiększenie obwodu brzucha. U niektórych osób z tym zespołem nie stwierdza się żadnych objawów chorobowych.

SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego) – objawy neurologiczne

U chorych, u których w konsekwencji SIBO wystąpił niedobór witaminy B12, mogą wystąpić objawy neurologiczne. Zobacz: Niedokrwistość megaloblastyczna

Co robić w przypadku wystąpienia objawów SIBO (zespółu rozrostu bakteryjnego)?

W przypadku wystąpienia objawów należy zgłosić się do lekarza. Objawy występujące w SIBO nie są charakterystyczne i mogą występować w wielu innych chorobach przewodu pokarmowego. Szczególnie niepokojące jest niezamierzone zmniejszenie masy ciała, przewlekła biegunka i objawy niedokrwistości.

SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego) - badania

Lekarz po przeprowadzeniu wywiadu dotyczącego objawów, ich charakteru, czasu trwania i chorób towarzyszących i zbadaniu pacjenta, przy podejrzeniu SIBO skieruje pacjenta na badania dodatkowe.

Obejmują one:

  • badania laboratoryjne krwi (morfologia krwi, stężenie witaminy B12, albumina, kwas foliowy)
  • testy oddechowe (wodorowy test oddechowy),
  • badanie bakteriologiczne treści pobranej z jelita (podczas endoskopii),
  • RTG przewodu pokarmowego (tzw. wlew kontrastowy)
  • endoskopię.

Co to jest wodorowy test oddechowy?

Wodorowy test oddechowy, np. z glukozą lub laktulozą jest nieinwazyjną metodą rozpoznawania SIBO. Wytwarzanie wodoru u ludzi wiąże się wyłącznie z aktywnością bakterii jelitowych fermentujących cukry. Wodór powstający w jelicie po wchłonięciu do krwi jest wydychany przez płuca; istnieje ścisła zależność między jelitową produkcją wodoru a jego wydalaniem przez płuca.

4 tygodnie przed badaniem pacjent nie powinien przyjmować antybiotyków, ≥1 tydz. przed badaniem – leków prokinetycznych i przeczyszczających. W dniu poprzedzającym badanie nie może spożywać pokarmów podlegających fermentacji (np. węglowodanów złożonych). Pacjent powinien pozostać na czczo przez 8–12 godzin przed badaniem, unikać palenia tytoniu i ograniczyć wysiłek fizyczny.

Pobiera się wyjściową (w czasie 0) próbkę wydychanego powietrza. Następnie pacjent spożywa 75 g glukozy lub 10 g laktulozy, lub 25 g laktozy. Kolejne pomiary ilości wydychanego wodoru wykonuje się w próbkach pobranych co 30 minut przez 2 godziny po spożyciu węglowodanu.

Należy pamiętać, że nie ma jednego badania diagnostycznego pozwalającego na jednoznaczne ustalenie rozpoznania. Często potwierdzeniem wstępnego rozpoznania jest dopiero ustąpienie objawów po leczeniu przeciwbakteryjnym (antybiotykoterapii).

Leczenie SIBO (zespołu rozrostu bakteryjnego)

Celem leczenia jest zmniejszenie liczby bakterii w jelicie cienkim, co powoduje ustąpienie objawów. Bardzo ważne, choć nie zawsze możliwe, jest leczenie choroby podstawowej lub usunięcie czynników sprzyjających SIBO, np. korekta chirurgiczna nieprawidłowości anatomicznych (jeśli to one są przyczyną SIBO), ewentualna zmiana lub odstawienie przyjmowanych leków – przeanalizowanie wskazań do stosowania leków hamujących wydzielanie kwasu solnego w żołądku lub leków hamujących perystaltykę jelit (np. opioidów).

Niektóre badania wykazały korzystny wpływ diety o małej zawartości fermentujących oligo-, di- i monosacharydów oraz polioli – tzw. dieta FODMAP .

Podstawą leczenia jest antybiotykoterapia. Lekarz zaleci odpowiedni schemat leczenia, przepisując antybiotyki aktywne wobec Gram-ujemnych bakterii tlenowych i beztlenowych. Najczęściej stosuje się ryfaksyminę lub kotrimoksazol, cyprofloksacynę, norfloksacynę, metronidazol, amoksycylinę z kwasem klawulanowym, doksycyklinę, tetracyklinę.

Ponadto w razie stwierdzenia niedoborów witamin: A, D, E i B12 należy stosować odpowiednią suplementację.

Leczenie wspomagające obejmuje stosowanie cholestyraminy (zmniejsza nasilenie biegunki) lub leki prokinetyczne (w razie zaparcia).

Nie zaleca się stosowania probiotyków ani przeszczepiania mikrobioty jelitowej.

Leki należy stosować zgodnie z zaleceniami lekarza – nie należy na własną rękę modyfikować dawek ani długości leczenia.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie SIBO (zespołu rozrostu bakteryjnego)?

Zarówno operacja korygująca defekt anatomiczny, jak i leczenie antybiotykami są na ogół skuteczne. U części pacjentów SIBO nawraca po pierwszym leczeniu antybiotykami. Konieczne jest wtedy powtórne leczenie.

U pacjentów, u których SIBO jest skutkiem zmian anatomicznych trwałe wyleczenie bez chirurgicznej korekcji zmian anatomicznych jest niemożliwe.



SIBO (zespół rozrostu bakteryjnego) – pytania i odpowiedzi


Czy można się „zarazić” SIBO (zespołem rozrostu bakteryjnego)?

Takie ryzyko nie istnieje. Choroba rozwija się w następstwie namnażania się własnej flory jelitowej pacjenta przy sprzyjających warunkach anatomicznych, głównie po operacjach wyłączających część jelita cienkiego z czynności.

24.11.2021
Zobacz także
  • Ból brzucha: skąd się bierze i w jakich przypadkach należy się zgłosić do lekarza
  • Biegunka
Wybrane treści dla Ciebie
  • Giardioza (lamblioza)
  • Rzekomobłoniaste zapalenie jelit
  • Gorączka plamista śródziemnomorska (guzkowa, marsylska)
  • Bakteryjna waginoza w ciąży
  • Zakażenie gronkowcowe
  • Stolec – zmieniony wygląd
  • Zakażenia Haemophilus influenzae
  • Szczepienie przeciwko rotawirusom
  • Nosacizna
  • Tężec
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta