×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Ropień odbytu

dr n. med. Włodzimierz Zych

Co to jest ropień odbytowo-odbytniczy?

Ropień odbytowo-odbytniczy (ropień odbytu) to zamknięta przestrzeń zawierająca ropę i bakterie zlokalizowana w tkankach miękkich w pobliżu odbytu i odbytnicy. Ropnie dzieli się w zależności od lokalizacji względem mięśni zwieracza wewnętrznego i zewnętrznego odbytu. Mięśnie te niczym pierścień otaczają kanał odbytu: zwieracz wewnętrzny położony jest w najbliższym sąsiedztwie kanału odbytu, mięsień zwieracz zewnętrzny leży na zewnątrz od zwieracza wewnętrznego, oddzielony od niego cienką warstwą tkanki łącznej. Mięsień zwieracz wewnętrzny pozostaje w stałym skurczu i utrzymuje szczelność odbytu. Fizjologicznie ulega rozluźnieniu tylko podczas oddawania stolca. Mięsień zwieracz zewnętrzny jest mięśniem poprzecznie prążkowanym zależnym od woli.

Najczęściej ropień położony jest tuż obok kanału odbytu, w jego dolnym biegunie (ropień okołoodbytowy), rzadziej lokuje się między zwieraczami (ropień międzyzwieraczowy) lub bocznie od obu zwieraczy (ropień odbytniczo-kulszowy).

Budowa odbytu
Ryc. Budowa odbytu

Szerzenie się zakażenia od ropnia do skóry okolicy okołoodbytowej powoduje powstanie przetoki, czyli patologicznego połączenia między skórą a kanałem odbytu. Ropień jest fazą ostrą zakażenia, przetoka zaś jest wyrazem fazy przewlekłej.

Jakie są przyczyny powstawania ropni odbytu?

Ropień odbytu powstaje najczęściej w wyniku infekcji, która szerzy się albo od strony krypt i gruczołów odbytowych bądź tkanek położonych w miednicy małej w okolicy okołoodbytniczej (tzw. ropnie wysokie) albo od strony skóry. W pierwszym przypadku z ropni hoduje się florę typową dla jelita grubego (głównie E. coli i bakterie beztlenowe), w drugim przypadku dominuje flora występująca na skórze (gronkowce i paciorkowce).

Źródło Przyczyna
Związane z zapaleniem gruczołów odbytniczych Uraz, biegunka, zaparcie, obecność ciał obcych, stosunki analne
Niezwiązane z zapaleniem gruczołów odbytniczych Choroba Leśniowskiego i Crohna, nowotwór odbytnicy i odbytu, gruźlica, promienica, białaczka, chłoniak, zmiany popromienne, ziarniniak weneryczny, zapalenie uchyłków jelita grubego

Jakie są objawy ropni?

Najczęstszy objaw to obrzęk okolicy odbytu i ból. Przyjęcie pozycji siedzącej, ruch, perystaltyka jelitowa, np. podczas wypróżnienia nasilają ból. Często występuje gorączka, osłabienie i złe samopoczucie. Podczas badania stwierdza się wówczas zaczerwienienie skóry okolicy okołoodbytowej, stwardnienie skóry i tkanki podskórnej oraz bolesność przy dotyku. Po przebiciu się ropnia na powierzchnię skóry wydobywa się cuchnąca treść. Przebicie ropnia zwykle powoduje zmniejszenie bólu. Objawem przetoki okołoodbytowej jest przewlekły wyciek treści ropnej brudzącej bieliznę, ból podczas defekacji oraz świąd okolicy odbytu.

Jak rozpoznaje się ropnie?

Poza badaniem fizykalnym i podstawowymi badaniami endoskopowymi, jak sigmoidoskopia (prosta i mało inwazyjna ocena giętkim endoskopem końcowego odcinka jelita grubego) czy anoskopia (ocena odbytu przeziernym, krótkim sztywnym wziernikiem) wykonuje się badania obrazowe pokazujące anatomię chorej okolicy i dokładne położenie ropnia oraz ewentualnych przetok. Badania te to rezonans magnetyczny oraz endosonografia wewnątrzodbytnicza, czyli ultrasonografia transrektalna. Te wysokospecjalistyczne badania pozwalają także na prognozowanie przebiegu choroby.

Jakie jest leczenie?

Jeśli ropień jest położony powierzchownie u poza tym zdrowej osoby, a najczęstsze ropnie okołoodbytowe mają właśnie taką lokalizację, to wykonuje się nacięcie w znieczuleniu miejscowym w warunkach ambulatoryjnych. W niepowikłanym przypadku leczenie antybiotykami nie jest konieczne. Zaleca się je u chorych na cukrzycę, białaczkę, z wadami zastawek serca i leczonych immunosupresyjne.

W przypadku rozległych ropni lub ropni występujących w przebiegu innych chorób, a także przetok niezbędne jest leczenie chirurgiczne. W leczeniu przetok zakłada się niewchłanialną nić tzw. seton, co umożliwia gojenie się i zamykanie ziarninowaniem kanału przetoki. W leczeniu ropni w przebiegu choroby Leśniowskiego i Crohna stosuje się antybiotyki, takie jak metronidazol i cyprofloksacyna ogólnie i miejscowo. W leczeniu opornych na konwencjonalne leczenie przetok towarzyszących tej chorobie skuteczne są leki biologiczne, czyli przeciwciała przeciw czynnikowi martwicy nowotworów anty-TNF-α (infliksymab, adalimumab).

Czy można zmniejszyć ryzyko nawrotu choroby?

Po ewakuacji samoistnej lub zabiegowej ropnia zaleca się nasiadówki, czyli zanurzenie okolicy okołoodbytowej w pozycji siedzącej w płynach dezynfekujących, stosowanie diety ułatwiającej prawidłowe wypróżnienie, leki rozluźniające i przeciwbólowe.

Co należy robić, by uniknąć wystąpienia ropni?

Zachowanie higieny osobistej, regulacja rytmu wypróżnień w celu uniknięcia zaparcia czy biegunki, a u małych dzieci odpowiednio częsta zmiana pieluszek mogą mieć korzystne znaczenie dla zmniejszenia ryzyka powstania ropni okolicy odbytowo-odbytniczej.

Ropnie odbytowo-odbytnicze: najczęściej zadawane pytania

Kiedy można podejrzewać powstanie ropnia odbytu?

Bóle okolicy odbytu nasilające się przy siadaniu, podczas ruchu lub podczas wypróżniania się, a także brudzenie bielizny i wyciek treści z okolicy odbytu powinny skłonić do wizyty u lekarza.

Czy ropnie okolicy odbytowo-odbytniczej są groźne dla zdrowia i życia?

W zdecydowanej większości przypadków ropnie nie są poważnym zagrożeniem zdrowia. Inaczej jest, gdy zachoruje osoba o bardzo obniżonej odporności lub gdy występują inne choroby sprzyjające szerzeniu się zakażenia, np. cukrzyca. Wtedy leczenie zabiegowe uzupełnia się o antybiotyki, aby zapobiec uogólnieniu zakażenia.

Czy w przebiegu ropnia może dojść do nietrzymania stolca lub zaburzeń funkcji seksualnych?

Do nietrzymania stolca w przebiegu ropni lub ich leczenia dochodzi bardzo rzadko. Ma to miejsce, gdy zniszczeniu ulega znaczna część zwieraczy. Ocenia się, że operacyjne leczenie przetok, będących następstwem ropni może wikłać się nawet w 10% nietrzymaniem stolca. Także przewlekłe stany zapalne jelit, a szczególnie choroba Leśniowskiego i Crohna, która w 10–30% przypadków przebiega z objawami odbytowo-odbytniczymi może prowadzić do objawów nietrzymania stolca. Wyjątkowo rzadko dochodzi w przebiegu ropni czy przetok do trwałej dysfunkcji seksualnej.

Czy jazda na rowerze lub długotrwałe przebywanie w pozycji siedzącej sprzyjają powstaniu ropni?

Nie ma takiego związku. W przeciwnym przypadku wszyscy rowerzyści byliby narażeni na poważne problemy. Natomiast, jeżeli już doszło do wytworzenia ropnia czy przetoki, jazda na rowerze czy długotrwałe siedzenie są przeciwwskazane.

Czy po zabiegu nacięcia ropnia może wytworzyć się przetoka?

Tak, zdarza się, że zamiast spodziewanego szybkiego wygojenia dochodzi do stałego wycieku treści w miejscu nacinanego ropnia. Może to świadczyć o obecności czynnej przetoki. Zwykle nie zamyka się ona samoistnie, także antybiotyki nie rozwiązują problemu u części chorych. Wówczas zaleca się albo wycięcie przetoki albo setonowanie, czyli założenie nitki do kanału przetoki, która będzie przecinała tkanki w kierunku kanału odbytu, umożliwiając ziarninowanie, czyli zamykanie się pierwotnego kanału przetoki.

13.11.2015
Zobacz także
  • Operowanie przetoki okołoodbytniczej
  • Leczenie przetoki okołoodbytniczej
  • Podejrzenie ropnia okołoodbytniczego
  • Przetoka okołoodbytnicza
Wybrane treści dla Ciebie
  • Hemoroidy
  • Przetoka odbytu
  • Rak odbytu - wczesne objawy, rozpoznanie i leczenie
  • Nietrzymanie stolca
  • Wypadanie odbytnicy
  • Badanie kliniczne w proktologii
  • Samotny wrzód odbytnicy
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta