×
COVID-19: wiarygodne źródło wiedzy

Kamica przewodowa: przyczyny, objawy i leczenie

prof. dr hab. Ewa Małecka-Wojciesko
dr med. Piotr Daniel
lek. Monika Kapszewicz
Klinika Chorób Przewodu Pokarmowego, Uniwersytet Medyczny w Łodzi

Kamica przewodowa to obecność kamieni (złogów) żółciowych w drogach żółciowych. Kamienie w przewodach żółciowych pochodzą najczęściej z pęcherzyka żółciowego lub tworzą się w samych drogach żółciowych, powodując zablokowanie przepływu żółci.

Co to jest kamica przewodowa i jakie są jej przyczyny?

Kamica przewodowa charakteryzuje się obecnością kamieni (złogów) żółciowych w zewnątrzwątrobowych lub wewnątrzwątrobowych drogach żółciowych. Kamienie w drogach żółciowych pochodzą najczęściej z pęcherzyka żółciowego (kamica wtórna) lub – wyjątkowo rzadko – tworzą się w samych drogach żółciowych (kamica pierwotna). Rodzaj złogów zależy od miejsca ich powstania. Złogi pierwotne są zazwyczaj brązowymi kamieniami barwnikowymi, natomiast złogi wtórne (pochodzące z pęcherzyka żółciowego) mogą być cholesterolowe lub mieszane. U 95% chorych z kamicą przewodową występuje jednocześnie kamica pęcherzykowa.

W krajach Europy i Ameryki Północnej pierwotna kamica przewodowa jest rzadko spotykana – częstość występowania tej choroby u osób po cholecystektomii (usunięciu pęcherzyka żółciowego) ocenia się na 5–20%. Kamica przewodowa znacznie częściej występuje u Azjatów.

Kamica przewodowa: objawy

Kamica przewodowa u około 5–12% chorych może nie dawać żadnych dolegliwości, Objawy kamicy przewodowej wywołane są obecnością złogów w przewodach żółciowych, co wiąże się z mechanicznym utrudnieniem przepływu żółci pochodzącej z wątroby i powoduje żółtaczkę. Małe złogi mogą samoistnie przemieścić się do przewodu pokarmowego, skąd zostaną usunięte. Jednak znacznie częściej dochodzi do trwałego zablokowania przepływu żółci.

Pojawiają się wówczas

  • napad kolki żółciowej,
  • zażółcenie skóry i białkówek oczu (żółtaczka) oraz
  • świąd skóry.

Często występują także

  • nudności i wymioty oraz
  • charakterystyczne odbarwienie stolca i ciemne zabarwienie moczu, związane z całkowitym zablokowaniem przepływu żółci w drogach żółciowych.

Co robić w razie wystąpienia objawów?

Jeżeli u osoby z potwierdzoną kamicą pęcherzykową lub po usunięciu pęcherzyka żółciowego z powodu kamicy doszło do zażółcenia i świądu skóry oraz jeśli wystąpił ból o charakterze kolki, należy jak najszybciej zgłosić się do lekarza.

Konsultacji lekarskiej wymagają takie objawy, jak nudności, wymioty, gorączka, dreszcze, pogorszenie kontaktu z chorym czy zaburzenia świadomości. Objawy te mogą wskazywać na powikłania kamicy przewodowej – ostre zapalenie dróg żółciowych, ostre zapalenie trzustki, perforacja dróg żółciowych lub zapalenie otrzewnej.

Jak lekarz ustala diagnozę?

Wstępnym badaniem zalecanym przez lekarza w przypadku podejrzenia kamicy przewodowej jest ultrasonografia jamy brzusznej (USG). Badanie to jest jednak mało skuteczne w wykrywaniu kamicy przewodowej – dostarcza raczej informacji o szerokości przewodów żółciowych (ryc. 1), a czasem także o wielkości, liczbie i lokalizacji złogów w przewodach (przy czym nieuwidocznienie złogów w drogach żółciowych nie wyklucza ich obecności).


Ryc. 1. USG – poszerzone drogi żółciowe wewnątrzwątrobowe
Źródło: Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2020

W badaniach laboratoryjnych w kamicy przewodowej obserwuje się zwiększenie aktywności ALT i AST (aminotrasferaza alaninowa i aminotrasferaza asparaginianowa), szczególnie w krótkim czasie od pojawienia się niedrożności przewodów żółciowych. Ponadto zwiększa się stężenie bilirubiny i aktywność enzymów wątrobowych GGTP i ALP (gammaglutamylotranspeptydazy i fosfatazy alkalicznej), które są czułymi wskaźnikami zastoju żółci w drogach żółciowych.

Endoskopowa ultrasonografia (EUS) uważana jest za jedną z najbardziej skutecznych metod diagnostycznych w wykrywaniu zmian <5 mm średnicy i zlokalizowanych w dalszym odcinku dróg żółciowych. Do tego badania pacjent przystępuje na czczo. Endoskop, zakończony głowicą emitującą ultradźwięki, wprowadza się przez usta chorego do przełyku, żołądka i dwunastnicy – aż w okolicę ujścia dróg żółciowych.

Innym badaniem ułatwiającym postawienie diagnozy jest rezonans magnetyczny dróg żółciowych (MRCP). Jest to badanie bezpieczne, niewymagające podania dożylnego środka kontrastowego, a jednocześnie swoiste i czułe w wykrywaniu kamicy przewodowej. MRCP pozwala uwidocznić wewnątrzwątrobowe i zewnątrzwątrobowe drogi żółciowe (ryc. 2).


Ryc. 2. Złóg w przewodzie żółciowym wspólnym (strzałka) widoczny w badaniu MRCP
Źródło: Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2020

Badanie to wykonuje się jednak dopiero wtedy, gdy wyniki badania USG jamy brzusznej oraz badań krwi są niejednoznaczne lub wątpliwe. Tomografia komputerowa (TK) nie powinna stanowić metody z wyboru w diagnostyce chorób dróg żółciowych, z wyjątkiem oceny poszerzenia przewodów żółciowych, ewentualnych zwapnień oraz rozpoznania powikłań kamicy przewodowej.

Leczenie kamicy przewodowej

W przypadku wykrycia złogów w przewodach żółciowych stosuje się wsteczną endoskopową cholangiopankreatografię (ECPW). Badanie to wykonuje się z użyciem giętkiego endoskopu – duodenoskopu, który wprowadza się przez usta chorego do przełyku, żołądka i dwunastnicy w okolicę połączenia dróg żółciowych z przewodem pokarmowym.

Na pierwszym etapie badania nacina się brodawkę Vatera (zwieracz zapobiegający przedostawaniu się pokarmu do dróg żółciowych), a następnie wprowadza się do dróg żółciowych przyrządy umożliwiające usunięcie z nich kamieni (ryc. 3). Badanie wykonuje się w znieczuleniu ogólnym, pod opieką lekarza anestezjologa. ECPW jest metodą leczniczą zapewniającą wyleczenie nawet u 90% chorych.


Ryc. 3. Kamica przewodu żółciowego wspólnego (strzałka) widoczna w badaniu ECPW
Źródło: Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2020

W przypadku występowania dużych złogów (o średnicy powyżej 15 mm) metodą leczniczą jest endoskopowa litotrypsja wykonywana podczas ECPW. Polega ona na zmiażdżeniu i rozkruszeniu złogu w drogach żółciowych, a następnie usunięciu pozostałych po nim drobin z użyciem balonu lub koszyka endoskopowego.

Jeśli powyższe metody są nieskuteczne, w trakcie zabiegu ECPW wprowadza się plastikową protezę do dróg żółciowych, w celu ułatwienia odpływu żółci do przewodu pokarmowego. Protezę usuwa się bądź wymienia w ciągu 3–6 miesięcy, aby uniknąć powikłań zabiegu, tj.: ostrego zapalenia dróg żółciowych, ostrego zapalenia trzustki.

W razie niepowodzenia bądź przeciwwskazań do leczenia endoskopowego można rozważyć operacyjne usunięcie złogów z przewodów żółciowych.

Czy możliwe jest całkowite wyleczenie?

Całkowite wyleczenie jest możliwe po usunięciu kamieni z dróg żółciowych jedną z wyżej wymienionych metod. W przypadku obecności kamieni także w pęcherzyku żółciowym, należy rozważyć jego usunięcie, gdyż istnieje uzasadnione ryzyko przedostawania się stamtąd kamieni do przewodów żółciowych i nawracania dolegliwości. U części chorych, pomimo usunięcia pęcherzyka, dochodzi jednak do nawrotu choroby w wyniku skłonności do tworzenia się kamieni w przewodach żółciowych.

Co trzeba robić po zakończeniu leczenia?

Nie ma jednoznacznych zaleceń dotyczących postępowania po zabiegu usunięcia złogów z dróg żółciowych. Bezpośrednio po zabiegu obowiązuje jednodniowa dieta ścisła, a  następnego dnia chorzy mogą przyjmować lekkostrawne pożywienie. Podobnie jak w przypadku pacjentów z kamicą pęcherzykową, wskazana jest dieta ubogotłuszczowa i wysokowęglowodanowa.

Profilaktyka

Ponieważ przyczyny powstawania kamieni w pęcherzyku i drogach żółciowych nie zostały dotychczas dokładnie wyjaśnione, nie można podjąć wcześniejszych działań w celu zmniejszenia ryzyka ich wystąpienia. Rozsądnym postępowaniem jest jednak przestrzeganie, szczególnie przez osoby o zwiększonym ryzyku zachorowania, odpowiedniej diety – niskotłuszczowej i bogatobłonnikowej.

10.01.2022
Zobacz także
  • Ostre zapalenie trzustki
  • Kamica przewodów żółciowych u dzieci
  • Kamica żółciowa
Wybrane treści dla Ciebie
  • Nasilanie się bólu żołądka po jedzeniu - przyczyny
  • Pierwotne zapalenie dróg żółciowych (dawniej: pierwotna marskość żółciowa wątroby)
  • Marskość wątroby
  • Świerzbiączka guzkowa
  • Żółtaczka
  • Żółtaczka wszczepienna - czy jest bardzo zaraźliwa
  • Choroby dróg żółciowych i pęcherzyka żółciowego
  • Wyprysk potnicowy
  • Najczęstsze przyczyny bólów po lewej stronie brzucha
  • Ból brzucha: skąd się bierze i w jakich przypadkach należy się zgłosić do lekarza
Doradca Medyczny
  • Czy mój problem wymaga pilnej interwencji lekarskiej?
  • Czy i kiedy powinienem zgłosić się do lekarza?
  • Dokąd mam się udać?
+48

w dni powszednie od 8.00 do 18.00
Cena konsultacji 29 zł

Zaprenumeruj newsletter

Na podany adres wysłaliśmy wiadomość z linkiem aktywacyjnym.

Dziękujemy.

Ten adres email jest juz zapisany w naszej bazie, prosimy podać inny adres email.

Na ten adres email wysłaliśmy już wiadomość z linkiem aktywacyjnym, dziękujemy.

Wystąpił błąd, przepraszamy. Prosimy wypełnić formularz ponownie. W razie problemów prosimy o kontakt.

Jeżeli chcesz otrzymywać lokalne informacje zdrowotne podaj kod pocztowy

Nie, dziękuję.
Poradnik świadomego pacjenta