Witam serdecznie. Mam 28 lat. 2 lata temu przeszłam ostre zapalenie trzustki (nie stwierdzono kamieni ani innych zaburzeń). Od tamtej pory nie odczuwam większych dolegliwości (poza sporadycznym uczuciem ucisku w okolicy trzustki). Czy powinnam dokonywać kontrolnych poziomów amylaz i lipaz? Czy i jak często należy być pod kontrolą specjalisty?
Enzymy trzustkowe, jak amylaza i lipaza, podwyższone są głównie w czasie epizodu ostrego zapalenia trzustki (OZT) lub zaostrzeń przewlekłego zapalenia tego narządu. Dlatego w opisanym przypadku bardziej istotne wydaje się wykonanie badania ultrasonograficznego jamy brzusznej niż badań laboratoryjnych. Nie wiemy, jaka była przyczyna wystąpienia epizodu OZT w tym przypadku.
Ustalenie przyczyny ostrego zapalenia trzustki jest bardzo istotne ze względu na dalsze postępowanie z chorym (w tym ew. opieka specjalisty) i zapobieganie kolejnym nawrotom. U większości chorych ostre zapalenie trzustki rozwija się na podłożu kamicy żółciowej lub w przebiegu nadużywania alkoholu.
Istnieją także inne rzadsze przyczyny. W opisywanym przypadku nie mamy informacji na temat ew. przeprowadzonych badań endoskopowych dróg żółciowych i trzustkowych, zabiegów chirurgicznych w obrębie jamy brzusznej czy urazów brzucha, których powikłaniem mogło być OZT. Pacjentka nie wspomina także o żadnych poważniejszych chorobach internistycznych, takich jak cukrzyca, nadczynność przytarczyc i hiperlipidemia.
Należałoby zweryfikować także listę ew. przyjmowanych leków, jak azatiopryny, sulfasalazyny, tiazydy, kwas walproinowy, doustne środki antykoncepcyjne, których działaniem niepożądanym może być OZT. Innymi przyczynami mogą być nieprawidłowości w przebiegu przewodu trzustkowego – zwężenie lub wrodzone zmiany anatomiczne trzustki.
W niewielu przypadkach OZT, w których nie udaje się jednoznacznie ustalić przyczyny, mówimy o tzw. idiopatycznym zapaleniu trzustki. W większości przypadków trzustka po przebytym OZT zaczyna prawidłowo funkcjonować w ciągu od kilku tygodni do kilku miesięcy po chorobie. Ważne jest jednak wyeliminowanie przyczyny choroby, np. operacja usunięcia pęcherzyka żółciowego, abstynencja alkoholowa.
W okresie kilku miesięcy po przebyciu OZT należy wykonać kontrolne badanie USG jamy brzusznej celem oceny w kierunku tworzenia się torbieli trzustki czy innych powikłań OZT. USG także umożliwia rozpoznanie kamicy żółciowej jako przyczyny OZT. Badania obrazowe mogą także wykazać obecność przewlekłego zapalenia trzustki.
W przypadkach wątpliwych konieczna jest weryfikacja dróg żółciowych i trzustkowych za pomocą cholangiopankreatografii rezonansu magnetycznego (MRCP). Innym badaniem pomocnym w identyfikacji czynnika etiologicznego u osób po przebytym lub z idiopatycznym OZT jest endosonografia (EUS).
Na pytanie odpowiedziała Dr n. med. Anna Mokrowiecka Specjalista chorób wewnętrznych Oddział Kliniczny Gastroenterologii Ogólnej i Onkologicznej Uniwersytecki Szpital Kliniczny UM w Łodzi
Piśmiennictwo:
- Choroby wewnętrzne pod red. A. Szczeklika, tom 1. Medycyna Praktyczna 2005
- Dąbrowski A.: Wytyczne postępowania w ostrym zapaleniu trzustki. Medycyna Praktyczna, 2004; 10: 88–106 (na podstawie Toouli J., Brooke-Smith M., Bassi C. i wsp.: Guidelines for the management of acute pancreatitis. Journal of Gastroenterology and Hepatology, 2002; 17 (supl.): S15–S39