Pytanie nadesłane do redakcji
Witam. Od lipca br. borykam się z poważnym problemem, mam ciągle biegunki i bardzo silny ból brzucha w okolicy pępka, ten ból czasem trwa nieustannie, nawet do kilku dni. Lekarz zlecił mi wszystkie badania na pasożyty, bakterie, miałam przeprowadzone USG brzucha oraz kolonoskopię. Wszystkie wyniki były poprawne, zatem lekarz stwierdził, że jest to zespół jelita wrażliwego. Ja jednak myślę, że jest to coś poważniejszego, choćby dlatego, że biegunki i ból brzucha występują niezależnie od tego czy się denerwuję, czy też nie. Poza tym te objawy ciągle się nasilają i z miesiąca na miesiąc czuję się coraz gorzej. Proszę o pomoc, co to może być za choroba?
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Zagadnienie bólu brzucha i biegunki jest dość rozległe z uwagi na obecność tego objawu w kilku chorobach. Ważne jest zebranie wywiadu, który ma na celu ocenę obecności lub braku niepokojących objawów, jak np. niezamierzona utrata masy ciała, cechy krwawienia do przewodu pokarmowego. W zależności od wieku mogą być różne przyczyny dolegliwości.
Na podstawie wywiadu i badania fizykalnego zapada decyzja o dodatkowych badaniach, jak badania laboratoryjne (badania krwi, badania stolca) lub obrazowych bądź endoskopowych. W przypadku wykluczenia przyczyn organicznych (np. dużego stężenia markerów stanu zapalenia, niedokrwistości, zmian w endoskopii) można mówić o zaburzeniach czynnościowych przewodu pokarmowego. Przyczyną tego rodzaju zaburzeń jest nieprawidłowe funkcjonowanie motoryki przewodu pokarmowego i stopnia odczuwania bólu.
Jednym z najczęstszych zaburzeń czynnościowych przewodu pokarmowego jest zespół jelita drażliwego (irritable bowel syndrome - IBS). W mechanizmie jego powstawania opisywana jest nadwrażliwość zakończeń nerwowych znajdujących się w obrębie przewodu pokarmowego.
Zespół jelita drażliwego dotyka około 20% populacji, głównie osoby w 4.-5. dekadzie życia. IBS jest chorobą typowo kobiecą. Utarło się, że chorują osoby bardzo nerwowe lub, że dolegliwości pojawiają się tylko w stresie. Okazuje się, że stres nie musi być bardzo natężony albo dolegliwości pojawiają się także w sytuacjach bezstresowych lub w krótkim czasie po ustąpieniu stresu.
Rozpoznanie ustala się na podstawie typowego wywiadu (tzw. kryteriów rozpoznania) i wykluczeniu chorób o podłożu organicznym. Objawy obejmują zaburzenia rytmu wypróżnień (biegunki i/lub zaparcia), bóle brzucha, zmniejszenie dolegliwości po oddaniu stolca. Zespół jelita drażliwego można podzielić, w zależności od dominującego objawu, na postać biegunkową, zaparciową i mieszaną.
Zespół jelita drażliwego ma przewlekły charakter, a objawy mogą nawracać. Choroba wpływa negatywnie na jakość życia, jednak nie skraca jego długości trwania.
Leczenie zespołu jelita drażliwego obejmuje postępowanie farmakologiczne (leki rozkurczowe, wpływające na perystaltykę przeciw wzdęciom, w niektórych przypadkach leki przeciwdepresyjne). Leczenie farmakologiczne nie jest łatwe, gdyż nie zawsze uzyskuje się oczekiwane efekty. Nie wszystkie leki stosuje się u danego pacjenta.
W terapii IBS znalazło postępowanie niefarmakologiczne, jak regularność posiłków, odpowiednia dieta, unikanie pośpiechu podczas jedzenia, techniki relaksacyjne, u niektórych osób pomocna może się okazać rozmowa z psychologiem.
W diecie w IBS wskazane jest wykluczenie potraw ciężkostrawnych, pikantnych, smażonych, tłustych mięs i wędlin, tłustego nabiału, mocnej kawy i herbaty, alkoholi, produktów czekoladowych, słodyczy z masami.
W przypadku biegunek należy ograniczyć produkty bogate w błonnik na rzecz jasnego pieczywa, bananów, gotowanych owoców.
Często do optymalnej diety dochodzi się metodą prób i błędów, pomocne może być także poradnictwo dietetyczne.
Nie mając możliwości zebrania pełnego wywiadu lekarskiego, zbadania oraz pełnej oceny wyników dotychczasowych wyników badań, nie bardzo można zaocznie pokierować diagnostyką czy leczeniem.
Wskazane byłoby ustalenie dalszego postępowania wraz z lekarzem dotychczas prowadzącym (lekarzem internistą, lekarzem rodzinnym) lub z lekarzem gastroenterologiem.
Piśmiennictwo:
Konturek S. (red.): Gastroenterologia i hepatologia kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.materiały edukacyjne dla pacjentów
Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne t. I. Medycyna Praktyczna, Kraków 2007.
