Pytanie nadesłane do redakcji
Witam, zetknąłem się ostatnio z autoimmunologicznym zapaleniem trzustki. Z dostępnych źródeł niewiele się dowiedziałem i wywnioskowałem, że choroba ta jest dość słabo rozpoznana. Proszę o jej przybliżenie, ewentualnie przesłanie materiałów informacyjnych bądź o polecenie mi rzetelnej literatury, strony internetowej itp. Z góry dziękuję i pozdrawiam. Antek
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Zapalenie trzustki (ZT) jest procesem zapalnym, który prowadzi do uwolnienia enzymów trzustkowych i destrukcji tkanek tego narządu. ZT może być ostre (OZT), a także przewlekłe (PZT).
OZT klinicznie może się manifestować różnymi objawami - od miernie nasilonych przez ciężkie stany zagrażające życiu lub nawet kończące się zgonem.
PZT prowadzi do postępujących, nieodwracalnych zmian w miąższu tego narządu oraz upośledzonej produkcji enzymów trawiennych (niewydolność zewnątrzwydzielnicza) i hormonów odpowiedzialnych za regulację gospodarki węglowodanami (niewydolność wewnątrzwydzielnicza).
Najczęstszą przyczyną OZT są kamica żółciowa i spożywanie alkoholu. Inne przyczyny, jak infekcje wirusowe, zaburzenia metaboliczne, zaburzenia immunologiczne czy genetyczne są bardzo rzadkie.
Najczęstszą przyczyną PZT (do 80%) jest nadużywanie alkoholu, inne przyczyny jak pozostałe czynniki toksyczno-metaboliczne, czynniki genetyczne, zaburzenia odpływu soku trzustkowego (spowodowane kamicą przewodów trzustkowych, zwężeniami przewodów trzustkowych) lub czynniki immunologiczne są dużo rzadsze.
Autoimmunologiczne zapalenie trzustki jest rzadko występującą chorobą, która może sprawiać trudności diagnostyczne. Ten rodzaj ZT może występować w dwóch wariantach:
- jako choroba współwystępująca z innymi chorobami immunologicznymi, jak np. z chorobami zapalnymi jelit, z zespołem Sjögrena
- jako choroba u osób w średnim lub starszym wieku.
W diagnostyce bierze się pod uwagę m.in. obecność IgG4, typowe zmiany histopatologiczne czy reakcję na steroidy.
Zagadnienie autoimmunologicznego zapalenia trzustki bardziej przybliżono dopiero w ciągu ostatnich kilku lat. Choroba ta wymaga różnicowania z innymi, częstszymi przyczynami ZT oraz ze zmianami nowotworowymi.
Literatura odnosząca się do tego zagadnienia nie jest imponująca, podstawowe źródło wiedzy to podręczniki chorób wewnętrznych, podręczniki gastroenterologii oraz branżowe czasopisma.
Piśmiennictwo:
Brauner E., Lachter J., Ben-Ishay O., Vlodavsky E., Kluger Y.: Autoimmune pancreatitis misdiagnosed as a tumor of the head of the pancreas. World J Gastrointest Surg. 2012 Jul 27; 4(7): 185?189. doi: 10.4240/wjgs.v4.i7.185.Materiały z Kursu wprowadzającego do specjalizacji z gastroenterologii.
Shinagare S., Shinagare A.B., Deshpande V.: Autoimmune pancreatitis: a guide for the histopathologist. Semin. Diagn. Pathol. 2012; 29(4): 197-204.
Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2012.
Wang Q., Zhang X., Zhang F.: Autoimmune pancreatitis: current concepts. Sci. China Life Sci. 2013; 56(3): 246-253.