Czy infekcje mogą powodować zaostrzenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego?

Pytanie nadesłane do redakcji

Czy przy infekcjach bakteryjnych lub wirusowych może dochodzić do zaostrzenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego? W czasie grypy, anginy, zwłaszcza gdy towarzyszy im gorączka, mam luźniejsze stolce. Czy jest to spowodowane połykaniem bakterii/wirusów z dróg oddechowych, czy pobudzeniem układu odpornościowego przez bakterie i wirusy, co w takich chorobach (autoimmunologicznych) może działać niekorzystnie? Choruję na WZJG i pozostaję pod kontrolą lekarską.

Odpowiedziała

lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Klinika Gastroenterologii i Hepatologii UJ CM w Krakowie

Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (WZJG) to przewlekła choroba z grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit (inflammatory bowel disease – IBD).

Dokładne patomechanizmy prowadzące do rozwoju tej choroby pozostają niejasne. Choroba cechuje się zaburzoną równowagą pomiędzy czynnikami zapalnymi a przeciwzapalnymi, w tym duże znaczenie mają reakcje immunologiczne oraz predyspozycja genetyczna.

WZJG charakteryzuje się okresami zaostrzeń i remisji. Klasyczne objawy to krwiste biegunki (lub same krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego), bóle brzucha. Możliwe są objawy pozajelitowe (np. bóle stawowe, zmiany skórne, zapalenie naczyniówki) oraz częstsze współwystępowanie niektórych chorób (np. pierwotne stwardniające zapalenie dróg żółciowych).

Zaostrzenia wrzodziejącego zapalenia jelita grubego mogą być wywołane wieloma czynnikami, w tym m.in. stresem, zaprzestaniem terapii (odstawieniem leków), czasem nieprawidłową dietą. Wielu chorych obserwuje sezonowość zaostrzeń w okresie wiosennym i jesiennym – w typowych sezonach infekcyjnych.

Infekcje także mogą stymulować reakcje zapalne, w praktyce klinicznej zdarzają się pacjenci z zaostrzeniem choroby podczas infekcji lub w krótkim czasie po infekcjach. Z drugiej strony część infekcji, poza objawami ze strony dróg oddechowych, ma w swoim obrazie klinicznym także objawy „brzuszne”.

Z infekcjami wiąże się stosowanie leków z grupy niesteroidowych leków przeciwzapalnych (np. kwas acetylosalicylowy, ibuprofen, koksyby, ketoprofen, naproksen itd.). U chorych na wrzodziejące zapalenie jelita grubego stosowanie tych leków w dużych ilościach może prowokować zaostrzenia IBD. Dane na temat bezpieczeństwa kwasu acetylosalicylowego (popularnej aspiryny, polopiryny) są niejednoznaczne.

Kolejnym problemem jest ryzyko infekcji Clostridium difficile podczas lub po antybiotykoterapii. Antybiotyki stosowane podczas mogą się przyczyniać do rozwoju zakażenia C. difficile i tym samym nasilać istniejące już objawy, wywoływać zaostrzenia bądź je imitować. Dlatego ważne jest rozważne stosowanie antybiotyków. Leki te powinny być stosowane tylko wtedy, gdy istnieją wskazania, a nie „na wszelki wypadek”.

Jeśli podczas stosowania antybiotyków lub w krótkim czasie od antybiotykoterapii pojawi się biegunka, warto zbadać stolce na obecność toksyny C. difficile. Utrzymujące się lub nasilające się objawy gastroenterologiczne u osoby z rozpoznanym WZJG wymagają kontaktu z lekarzem prowadzącym, który rozważy ew. diagnostykę lub modyfikację leczenia.