Pytanie nadesłane do redakcji
Jestem 19-letnią kobietą i od 2 lat zmagam się z problemem z jelitami. Wszystko zaczęło się, kiedy zachorowałam na mononukleozę: nietrzymanie moczu, problemy z wątrobą oraz już wtedy częste bóle jelit i problemy z wypróżnianiem (częste zaparcia), po ustąpieniu choroby zostałam dokładnie przebadana i według lekarzy wszystko wróciło do normy tyle, że wciąż mam problemy z pęcherzem, a z jelitami jest o wiele gorzej. Teraz bez zażycia Stoperanu (bo żaden łagodniejszy lek mi nie pomaga) nie mogę wyjść z domu, brzuch mam cały czas wzdęty, a o bólu jelit nie wspomnę. USG brzucha nic nie wykazało i nie wiem już co robić, lekarze również ani nie chcą mnie położyć do szpitala, ani nie potrafią dobrać leków, tylko tłumaczą, że zapewne to na tle nerwowym. Dodam, że palę papierosy od 5 lat i w tym samym momencie, kiedy byłam chora, próbowałam rzucić za pomocą gum Nicorette, rok później była taka sama próba z tym, że używałam ich przez 4 miesiące (może ma to jakieś znaczenie). Po każdym posiłku, który zawiera nabiał wymiotuję lub odczuwam zbyt dużą ilość kwasu w żołądku.
Odpowiedziała
dr n. med. Anna Mokrowiecka
specjalista chorób wewnętrznych
specjalista gastroenterolog
Oddział Kliniczny Gastroenterologii Ogólnej i Onkologicznej
Uniwersytecki Szpital Kliniczny UM w Łodzi
W pytaniu opisanych jest wiele różnych objawów, począwszy od biegunek, poprzez bóle brzucha, wzdęcia, do wymiotów po pokarmach z nabiałem włącznie. Dolegliwości te mogą, ale nie muszą, mieć związek, z przebytą infekcją wirusem Epsteina i Barr, wywołującym mononukleozę zakaźną. Obraz choroby może wskazywać na czynnościowe choroby przewodu pokarmowego, czyli takie, w których nie ma stwierdzanych żadnych zmian organicznych, a objawy nie prowadzą do poważnych powikłań.
Do takich chorób należy zespół jelita nadwrażliwego (IBS). Za tym rozpoznaniem przemawia brak objawów alarmowych, takich jak domieszka krwi w stolcu, ubytek masy ciała czy objawy nocne zaburzające sen.
Do typowych objawów IBS należy zmiana częstotliwości oddawania i wyglądu stolca (biegunki i/lub zaparcia), dyskomfort lub ból brzucha, które ustępują po wypróżnieniu, a z dolegliwości towarzyszących u części pacjentów, można wymienić wymioty, objawy dyspeptyczne, wzdęcia, nadmierne oddawanie gazów oraz niespecyficzne objawy ze strony innych narządów i układów, jak np. częstomocz.
IBS występuje najczęściej u osób z zaburzeniami psychoemocjonalnymi. Wyróżnia się także IBS powstały na skutek przebycia różnego typu infekcji, głównie bakteryjnych. W opisywanym przypadku można rozważyć udział czynnika zakaźnego, choć infekcje wirusowe mają mniejsze znaczenie w powstawaniu poinfekcyjnego IBS (głównie wirusy Norwalk).
Wirus Epsteina i Barr należy do rodziny wirusów opryszczki i zaraża więcej niż 90% ludności na całym świecie. Zakażenie pierwotne występuje zwykle w ciągu pierwszych kilku lat życia lub w okresie dojrzewania – jest zazwyczaj bezobjawowe lub powoduje mononukleozę zakaźną. W niektórych przypadkach wirus bierze udział w powstawaniu łagodnych i złośliwych chorób przewodu pokarmowego. Wirus Epsteina i Barr jest związany z patogenezą chłoniaków, raka żołądka i przełyku, ale dotyczy to głównie osób z wrodzonymi lub nabytymi niedoborami odporności i leczonych lekami immunosupresyjnymi.
Po przebyciu mononukleozy przez wiele miesięcy może się utrzymywać stan obniżonej odporności, co zwiększa ryzyko zakażeń bakteryjnych. To także mogło wpłynąć na wystąpienie ww. objawów. Infekcje wirusowe są także obwiniane za występowanie choroby trzewnej, zwanej celiakią. Chodzi tu głównie o rotawirusy i wirus WZW typu C. Kolejną przyczyną dolegliwości do rozważenia w diagnostyce różnicowej powinna być nietolerancja laktozy, ponieważ objawy nasilają się po spożyciu nabiału. To także wymaga sprawdzenia, m.in. za pomocą testów oddechowych.
Podsumowując, opisane dolegliwości mogą świadczyć o zespole jelita nadwrażliwego. Należy wdrożyć leczenie, które polega na stosowaniu leków z różnych grup (rozkurczowe, regulujące motorykę jelit, przeciwwzdęciowe, przeciwdepresyjne, antybiotyki itp.). Żeby wykluczyć inne przyczyny, proponuję zacząć diagnostykę od podstawowych badań laboratoryjnych (morfologia, CRP, ew. przeciwciała występujące w celiakii) i poszerzać ją, jeśli zaobserwuje się jakiekolwiek wyniki nieprawidłowe lub ww. objawy alarmowe.
