Pytanie nadesłane do redakcji
Od dłuższego czasu (ok. roku) mam problemy z wzdęciami, czyli głównie burczeniem, bulgotaniem w brzuchu oraz gazami. Zauważyłam, że nasilają się po wypiciu herbaty lub cappuccino, których nie spożywam zbyt często, herbatę 1–2 razy dziennie, cappuccino dosyć sporadycznie, raz na 2 tygodnie. Oczywiście wzdęcia zdarzają się też w innych przypadkach, bez większego związku z tym, co jadłam. Nie pijam kawy, napojów gazowanych, fasolę, groch itp. również rzadko, jem powoli, nie rozmawiam w czasie jedzenia, po wypiciu mięty również mam wzdęcia. Odżywiam się zdrowo, czym to może być spowodowane? I jak temu zapobiegać?
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Kliniki Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Wzdęcia i nadmierne wydalanie gazów (flatulencja) są dość powszechną i uciążliwą dolegliwością dotykającą wielu osób. Obecność gazu w przewodzie pokarmowym jest czymś naturalnym i wynika z gromadzenia w nim gazów. Jednak w pewnych sytuacjach nadmierna zawartość gazów w przewodzie pokarmowym staje się problemem. Ilość i skład chemiczny gazów zależą od wielu czynników, jak od ilości powietrza połkniętego podczas jedzenia (z każdym kęsem połykamy około 2-3 ml powietrza), rodzaju posiłków (składu), stopnia strawienia pokarmów, ilości i jakości bakterii obecnych w przewodzie pokarmowym.
Do zwiększenia ilości połykanych gazów dochodzi, np. podczas jedzenia „w biegu”, łapczywego jedzenia lub picia, spożywania napojów gazowanych.
Do zwiększenia produkcji gazów jelitowych przyczynia się także dieta. Część pokarmów (np. cebula, rośliny strączkowe, u niektórych osób świeże owoce bogate we fruktozę lub słodkie mleko) powodują nadmierną fermentację bakteryjną i produkcję gazów. Także obecność niewchłanianych lub niestrawionych składników pokarmowych (np. błonnika, celulozy, sorbitolu), zwiększenie ilości częściowo wchłanianych substancji (np. laktozy) lub cukrów prostych (np. fruktozy, glukozy) może sprzyjać nadmiernej fermentacji bakteryjnej i tym samym zwiększonej ilości produkowanych gazów. Inną przyczyną jest niedobór enzymów trawiennych - obecność niestrawionych pokarmów nasila powstawanie gazów.
Kolejną przyczyną wzdęć jest nadmierny rozrost flory bakteryjnej (występujący m.in. w zaburzeniach perystaltyki, zaburzeniach w przechodzeniu treści jelitowej, przeroście bakteryjnym, np. po antybiotykoterapii). Na skład flory bakteryjnej naszego przewodu pokarmowego ma wpływ także dieta.
Wzdęcia mogą być także spowodowane zaburzeniami czynnościowymi przewodu pokarmowego, jak np. zespół jelita drażliwego; część osób podaje występowanie tego objawu w sytuacjach stresowych.
W przypadku nagromadzenia gazów z towarzyszącym zatrzymaniem gazów i stolca i bólami brzucha konieczny jest kontakt z lekarzem.
Ogólne zasady w przypadku tendencji do wzdęć to regularne, spokojne spożywanie małych objętościowo posiłków, niezawierającyh składników potencjalnie nasilających problem, czyli z wykluczeniem napojów gazowanych, roślin strączkowych, słodkiego mleka. Doraźnie można stosować dostępne bez recepty preparaty simetikonu. Pomocne bywa dostarczenie tak zwanych dobrych bakterii (probiotyków) w postaci leku (dostępne bez recepty) lub diety bogatej w kefiry, jogurty naturalne, zsiadłe mleko lub kiszonki. Oczywiście nie każdy toleruje te produkty i mogę one dawać paradoksalnie nasilenie dolegliwości.
O farmakoterapii, jak np. zastosowanie leków przeciwbakteryjnych, decyduje lekarz.
W przypadku uporczywych dolegliwości wskazana jest wizyta u lekarza (np. pierwszego kontaktu lub internisty), który po uzupełnieniu wywiadu i badaniu fizykalnym zadecyduje o ewentualnej diagnostyce i wyda konkretne zalecenia.
Piśmiennictwo:
Konturek S. (red.): Gastroenterologia i hepatologia kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne. T. I. Medycyna Praktyczna, Kraków 2007.
