Pytanie nadesłane do redakcji
Nurtuje mnie sprawa błonnika w celiakii. Słyszałam, że istnieją doniesienia mówiące o tym, iż może on być szkodliwy u takich chorych. Czy ma to związek z ewentualnym uszkadzaniem kosmków przez błonnik?
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Klinika Gastroenterologii UJ CM w Krakowie
Celiakia (choroba trzewna) jest genetycznie uwarunkowaną enteropatią zapalną jelita cienkiego wywołaną trwałą nietolerancją glutenu. Choroba dotyka osób z pewną predyspozycją genetyczną. Szacunkowo na celiakię cierpi około 1% populacji europejskiej. Objawy celiakii obejmują bóle brzucha, wzdęcia, biegunki, zaburzenia wzrostu oraz objawy wynikające z zaburzonego wchłaniania składników pokarmowych (takie jak np.niedokrwistość, zmniejszona gęstość kostna). Obecne mogą być także objawy pozajelitowe, jak depresja, bóle kostno-stawowe, niepowodzenia położnicze. Może się zdarzyć, że objawy jelitowe są nieobecne lub są słabo wyrażone.
Bez glutenu nie ma celiakii. Gluten to białko zawarte w popularnych zbożach - pszenicy, życie, jęczmieniu i do naszej diety jest wprowadzany pomiędzy 4. a 6. miesiącem życia. W czasie wprowadzania glutenu do diety wskazane jest kontynuowanie karmienia piersią (jeśli nie istnieją przeciwwskazania do takiego odżywiania).
Wtórnie do ekspozycji na gluten zawarty w pokarmach dochodzi do aktywacji reakcji immunologicznych prowadzących do nacieków limfocytarnych w obrębie jelita cienkiego, zniszczenia kosmków jelitowych, hiperplazji krypt jelitowych. Produkowane są także przeciwciała, które są używane w diagnostyce celiakii. Po włączeniu leczenia, jakim jest ścisła dieta bezglutenowa, stopniowo dochodzi do cofania się zmian histopatologicznych i serologicznych.
Celiakia wymaga bezglutenowej diety przez całe życie!
W bazach medycznych nie znalazłam doniesień o szkodliwości błonnika na kosmki jelitowe. Owszem u osób z predyspozycją do biegunek duża zawartość błonnika w diecie może nasilać ten przykry objaw. W pierwszym rzędzie warto się zastanowić czy źródło błonnika nie zawiera glutenu - popularnych źródłem błonnika są otręby, płatki zbożowe, czyli produkty zawierające to szkodliwe białko.
Proszę pamiętać, że konieczna jest okresowa kontrola w poradni gastroenterologicznej, aby monitorować chorobę i wcześnie wykryć ewentualne powikłania lub choroby współtowarzyszące.
Piśmiennictwo:
Konturek S. (red.): Gastroenterologia i hepatologia kliniczna. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2006.Szczeklik A. (red.): Choroby wewnętrzne, t. I. Medycyna Praktyczna, Kraków 2007.
