Pytanie nadesłane do redakcji
W badaniu TK wykryto u mnie drobne zwapnienia trzustki. Robiłam też inne badania - amylaza we krwi i moczu, lipaza - wszystkie wyniki w normie. Nie mam objawów zapalenia trzustki, czyli biegunek tłuszczowych ani bólów brzucha. Nie piję alkoholu. Czy te objawy PZT można zatrzymać, czy choroba zawsze musi postępować? Czy powinnam stosować dietę trzustkową i przyjmować enzymy trzustkowe?
Odpowiedziała
dr n. med. Anna Mokrowiecka
specjalista chorób wewnętrznych
specjalista gastroenterolog
Oddział Kliniczny Gastroenterologii Ogólnej i Onkologicznej
Uniwersytecki Szpital Kliniczny UM w Łodzi
Przewlekłe zapalenie trzustki (PZT) może przebiegać przez wiele lat bezobjawowo. Diagnostyka PZT jest trudna, zwłaszcza we wczesnym okresie choroby.
Zwykle występuje w postaci zaostrzeń, kiedy to pojawiają się silne dolegliwości bólowe, a wartości amylazy i lipazy mogą wzrastać. Poza zaostrzeniami mogą występować bóle brzucha nasilające się po posiłkach, chudnięcie, biegunki (tzw. stolce tłuszczowe), objawy niedoborów witamin, cukrzyca. Badania obrazowe (USG i tomografia komputerowa jamy brzusznej) wykazują zwapnienia w trzustce, złogi w poszerzonych i nieregularnych drogach trzustkowych, torbiele i ropnie trzustki, powiększenie trzustki i cechy zwłóknienia. Jednak ww. objawy wystąpić mogą dopiero w postaci zaawansowanej, początkowo choroba przebiega w stadium utajonym i bardzo trudno ją wtedy rozpoznać.
Istnieją testy czynnościowe, które wykażą cechy niewydolności trzustki (np. test sekretynowy, aktywność elastazy w kale, ocena ilości tłuszczu w stolcu), jednak nie są one szeroko rozpowszechnione i niezbyt dokładne we wczesnym PZT.
Ważne jest stwierdzenie przyczyny PZT. Jeśli wykluczy najczęstszy powód, jakim jest alkohol, musimy poszukać innych przyczyn, wśród których rozpoznajemy postacie autoimmunologiczne, uwarunkowane genetycznie itd.
Każda z postaci PZT przebiega inaczej, czasami szybko pojawia się niewydolność zewnątrzwydzielnicza trzustki (niedobór enzymów trzustkowych), czasami wewnątrzwydzielnicza (cukrzyca). W niektórych postaciach dominują silne dolegliwości bólowe, a w innych okresowe zaostrzenia pod postacią ostrych zapaleń trzustki.
Od przebiegu i dominujących dolegliwości zależy nasze postępowanie.
Dieta jest istotnym elementem leczenia przewlekłego zapalenia trzustki. Powinna być wysokokaloryczna (2500-3000 kcal/dobę) i bogatobiałkowa. Wskazane jest spożywanie małych posiłków 6 razy dziennie.
Nie ma konieczności ograniczenia spożycia tłuszczów, zwłaszcza jeżeli nie ma objawów zaburzenia ich trawienia (tłuszczowe biegunki) i przyjmowane są enzymy trzustkowe (dawka w zależności od ilości tłuszczu w diecie). W trakcie leczenia preparatami enzymów trzustkowych powinno się ograniczyć ilość błonnika, który wpływa na aktywność enzymów i może nasilić dolegliwości. Wskazana jest także suplementacja witamin z grupy ADEK.
W każdym rodzaju przewlekłego zapalenia trzustki obowiązuje całkowita abstynencja oraz zaprzestanie palenia tytoniu.