Pytanie nadesłane do redakcji
Mam 27 lat i od 15. rż. choruję na colitis ulcerosa. Choroba została potwierdzona endoskopowo i histopatologicznie. W styczniu br. po raz pierwszy wykonano badania immunologiczne. Wyniki są następujące: pANCA - ujemny, cANCA - ujemny, ANA - dodatni, miano 1:320, typ świecenia homogenny (dsDNA?, ssDNA?) i ziarnisty. Od 10 lat biorę mesalazynę, wcześniej stosowałam sulfasalazynę. Pozostaję pod kontrolą gastroenterologa. Chciałabym się dowiedzieć, czy w tej chorobie ANA mogą być dodatnie, przy ujemnym pANCA?
Odpowiedziała
lek. med. Magdalena Przybylska-Feluś
Oddział Kliniczny Gastroenterologii i Hepatologii
Szpital Uniwersytecki w Krakowie
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego to przewlekła choroba należąca do grupy nieswoistych chorób zapalnych jelit (inflammatory bowel disease - IBD). Choroba charakteryzuje się okresami zaostrzeń i remisji (wyciszeń). Typowe objawy to biegunki z domieszką krwi lub same krwawienia z dolnego odcinka przewodu pokarmowego, bóle brzucha. Możliwe są także objawy pozajelitowe, jak bóle stawowe, zmiany skórne, zapalenia w obrębie gałki ocznej. Częstsze może być także współwystępowanie niektórych chorób.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego rozpoznaje się na podstawie wywiadu, zmian w obrazie endoskopowym, typowych zmian mikroskopowych. Zmiany zapalne (zaczerwienienie, obrzęk błony śluzowej, owrzodzenia itd.) rozpoczynają się od odbytnicy i szerzą się przez ciągłość, typowe zmiany mikroskopowe to mikroropnie kryptowe.
W około 60% przypadków wrzodziejącego zapalenia jelita grubego może być obecny podtyp przeciwciał przeciw cytoplazmie neutrofilów (ang. anti-neutrophil cytoplasmic antibodies - ANCA). Przeciwciała ANCA można podzielić na trzy typy:
- pANCA (perinuclear, okołojądrowe) typowe dla m.in. wrzodziejącego zapalenia jelita grubego, pierwotnie stwardniającego zapalenia dróg żółciowych, układowe choroby tkanki łacznej;
- cANCA (cytoplasmatic, cytoplazmatyczne) typowe;
- aANCA (atypowe).
Przeciwciała ANA to inaczej przeciwciała przeciwjądrowe (ang. anti-nuclear antibodies) są skierowane przeciwko składnikom jądra komórkowego. Przeciwciała te mają znaczenie w diagnostyce różnych chorób, w tym tkanki łącznej, dermatologicznych. Kilka procent populacji może mieć oznaczalne przeciwciała, ale bez żadnych objawów klinicznych.
Jak najbardziej możliwy jest ujemny wynik oznaczenia pANCA, jak już wcześnie wspomniano przeciwciała te występują u około 60% chorych. Możliwa jest sytuacja, jak ta przedstawiona w pytaniu. Obecność tych przeciwciał może się wiązać z nieco większym ryzykiem rozwoju streroidozależności, ryzykiem rozwoju innych chorób współwystępujących lub wreszcie może pozostawać bez znaczenia.
Każdy wynik interpretujemy razem z objawami klinicznymi i odchyleniami w badaniu fizykalnym.
Piśmiennictwo:
Barahona-Garrido J. i wsp.: Antinuclear antibodies: a marker associated with steroid dependence in patients with ulcerative colitis. Inflamm. Bowel Dis. 2009;15(7): 1039-1043.Szczeklik A. (red): Choroby wewnętrzne. Medycyna Praktyczna, Kraków 2011.
